Czytelnia / Artur Międzyrzecki

Artur Międzyrzecki (ur. 6 listopada 1922 roku w Warszawie, zm. 2 listopada 1996 roku tamże) – poeta, tłumacz literatury francuskiej i anglosaskiej, autor słów piosenek, działacz społeczny i polityczny.

Młodość spędził w Warszawie. We wrześniu 1939 roku opuścił stolicę i – odpowiadając na apel pułkownika Umiastowskiego – wyruszył w kierunku wschodniej granicy Rzeczypospolitej. Nie udało mu się zaciągnąć do polskiego wojska. Znalazł się we Lwowie. Stamtąd został wywieziony przez Rosjan do Kazachstanu. Następnie przedostał się do armii generała Andersa, dzięki czemu opuścił Związek Sowiecki. Wraz z 2. Korpusem Polskim przeszedł cały szlak bojowy, walczył pod Monte Cassino oraz w bitwie o Bolonię. Był oficerem artylerii. Debiutował w 1943 roku wierszem Namiot z Kanady, wyróżnionym w konkursie tygodnika „Orzeł Biały”. Jego wiersze zaczęły ukazywać się w periodykach wojskowych: „Dzienniku Żołnierza AWP (Armii Polskiej na Wschodzie)” i „Na szlaku Kresowej”. Po wojnie rozpoczął studia we Włoszech, a później we Francji (w paryskiej École des Sciences Politiques). W końcu lat czterdziestych, wrócił na stałe do Polski. W drugiej połowie lat 50. objął stanowisko współredaktora „Nowej Kultury”, a w latach 1965–68 „Poezji”. Publikował na łamach tygodnika „Świat”. W latach 1970–1974, razem z żoną, Julią Hartwig, przebywał w USA. Był uczestnikiem protestów przeciwko zmianom w konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W styczniu 1976 roku podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W latach siedemdziesiątych uczestniczył w pracach Centrum Dialogu (Editions du Dialogue) księży pallotynów w Paryżu (dyrektor ks. Józef Sadzik). 20 sierpnia 1980 roku podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. W latach 80. wspierał Solidarność. Przekładał dzieła takich twórców jak na przykład: Apollinaire, Rimbaud, Baudelaire, Mandelsztam. W latach 1991–1996 pełnił funkcję prezesa polskiego PEN Clubu, a także wiceprezesa światowego PEN-u. Był też członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1992 roku wydał wraz z żoną Julią Hartwig antologię poezji amerykańskiej. Jego twórczość zarówno poetycka, jak i prozatorska cieszyła się uznaniem krytyków literackich. 

Odznaczenia i wyróżnienia:

• Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Członek Kapituły Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski

Nagrody:

• Nagroda Polskiego PEN Clubu, 1971
• Prix de Traduction Fundacji d’Hautevilliers, 1977
• Nagroda ZAiKS-u, 1985
• Thornton Wilder Prize, 1986
• Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego, 1987

Twórczość:

• Namiot z Kanady. Wiersze 1942–44. Rosja, Iran, Irak, Palestyna, Liban, Egipt, Tel Awiw, 1944
• Strony przydrożne, Paryż 1949
• Szyby Auchel, 1951
• Światło nowej dzielnicy, 1952
• Noc noworoczna, 1953
• Wieczory muranowskie, 1954
• Cztery pory roku, 1955
• Południe, 1956
• Opowieści mieszkańca namiotów i inne opowiadania, 1957, 1965, 1982
• Warszawa Prusa i Gierymskiego. Szkice z dawnej Warszawy, 1957
• Wiersze wybrane, 1957
• Powrót do Sorrento, 1958, 1965, 1982
• Kombatanci i podróżnicy. Z 16 rysunkami z podróży na Wschód Juliusza Słowackiego, 1960
• Noc darowana, 1960
• Jaś i Małgosia. Bajka w 7 odsłonach , Warszawa 1961, 1972 (wespół z Julią Hartwig)
• Pierwsze przygody Poziomki, 1961, 1967 (wespół z Julią Hartwig)
• Piękne zmęczenia, 1962
• Tomcio Paluch, Warszawa 1962
• Śmierć Robinsona., 1963, 1976
• Pan Nobo. Dalsze przygody Poziomki, 1964, 1967
• Czego chce pies?,  1964, 1967
• Poezja dzisiaj, 1964
• Selekcje, 1964
• Na przykład Ogród Saski, 1965
• Ekspedycja, „Dialog” nr 3/1966
• Zamówienia, 1968
• Wielki pościg, 1969 (wespół z Julią Hartwig)
• Dialogi i sąsiedztwa, 1970
• Złota Papuga. Opowieść o przygodach i miłostkach Franciszka Diabola-Diablotki, 1970, 1979
• Wybór wierszy, 1971
• 14 poems, 1972
• Wygnanie do rymu, 1977
• Poezje wybrane, 1979
• Wiek mentorów, 1979
• Poezja, 1980
• Ptaki [Wiersze z l. 1968–1970]; I nie ma ciebie dawnego. [Wiersze z l. 1976–1981].,1981
• Wojna nerwów, 1983
• Czuwanie, Warszawa 1984
• Koniec gry, 1987
• Między nami mówiąc, 1992
• To samo miasto, ta sama miłość. Opowiadania i fragmenty dzienników, 1992
• Wiersze dawne i nowe, 1992
• I nie ma ciebie dawnego [Wiersze z l. 1975–1993]., 1993
• Rzeka czarownic [Wiersze wybrane z lat 1944–1994], 1994
• U progu XXI wieku. O Monte Cassino – cezaryzmie – i minimum powagi – o pięknej lokalności poezji – o Rimbaudzie i klasykach – o surrealizmie i poezji amerykańskiej – o hasłach: „śmierć intelektualistom!”, „wykosić wszystko, co wystaje!” i „patrz pan, szatan!”. Z pisarzem rozmawia Tadeusz Kraśko., 1996
• Nieskończona przejrzystość, 1999

Teksty piosenek z nutami (wydania):

• Piosenka mariensztacka, 1954 (wespół z Tadeuszem Kubiakiem)
• Trzej przyjaciele z boiska. Walc, 1954, 1955 (Współwydanie z: Kazimierz Winkler)
• Czerwony tulipan, 1955 
• Niedzielne południe. Piosenka slow-fox, 1955, 1956)
• Spotkanie z księżycem, 1955
• A to jest maj. Fokstrot, 1956
• Letni dzień. Slow-fox, 1956
• W pustym pokoju. Tango, 1962
• Nigdy nie wiesz... Walc-piosenka, 1963

Przekłady i opracowania:

• Guillaume Apollinaire, Zwierzyniec albo Świta Orfeusza, 1963, 1983, 1989
• Louis Aragon, Elza. Poemat, 1963
• Guillaume Apollinaire, Poeta zamordowany, 1966, 1967, 1933 (wespół z Julią Hartwig)
• Arthur Haulot, Rudy,1967
• Gyula Illyés, Poezje, 1967
• Antonio Machado y Ruiz, Serce i kamień. Wybór poezji, 1967
• Yves Bonnefoy, Ten sam ciągle głos. Wiersze, 1968
• Artur Lundkvist, Wiersze, 1968
• Gyula Illyés, Poezje wybrane, 1970
• Ja to ktoś inny. Korespondencja Artura Rimbaud, 1970 (wespół z Julią Hartwig)
• Louis Aragon, Wieśniak paryski, 1971
• René Char, Wspólna obecność. Wybór poezji, 1972, 1981
• Artur Międzyrzecki, 14 poems, 1972
• Guillaume Apollinaire, Nowe przekłady wespół z Julią Hartwig; 1973, 1994
• Louis Aragon, Szafa z lustrem w pogodny wieczór, „Dialog” nr 7/1976 (wespół z Julią Hartwig)
• Jean Racine, Fedra. Tragedia w 5 aktach, Warszawa 1977, 1978
• Oscar V. de Lubicz Milosz, Miłosne wtajemniczenie. Fragment pamiętników kawalera Waldemara de L., 1978, 1994
• Moliere, Szkoła żon, 1979, 1983
• Arthur Rimbaud, Sezon w piekle; Iluminacje, 1980
• Antonio Machado y Ruiz, Poezje wybrane, 1985
• Rimbaud, Apollinaire i inni, 1988
• Guillaume Apollinaire, Wiersze miłosne, 1992
• O miłości, 1994
• Arthur Rimbaud, Poezje wybrane, 1994

Prace redakcyjne:

• Ziemia rodzinna, 1955 (współautor wyboru wierszy, wespół z Tadeuszem Kubiakiem)
• Salvatore Quasimodo, Poezje, 1961 (wybór, wstęp i współautorstwo przekładów)
• Konstanty Ildefons Gałczyński, Liryka. 1926–1953, 1962, 1963, 1973, 1985, 1994, 1995 (wybór i wstęp)
• Borys Słucki, Pamięć, 1965 (autor wyboru)
• Pierścień, peleryna, pióro. Poetyckie nagrody 1959–1966 pod egidą Zrzeszenia Studentów Polskich i Klubu Studentów Wybrzeża „Żak”, 1968 (autor wyboru)
• E.E. Cummings, Wybór wierszy., 1985 (wybór i wstęp)
• Opiewam nowoczesnego człowieka. Antologia poezji amerykańskiej. Wiersze amerykańskie od Poego, Whitmana i Emiły Dickinson do poetów dzisiejszych, 1992 (wespół z Julią Hartwig)
• Arthur Rimbaud, Wiersze; Sezon w piekle; Iluminacje; Listy, 1993 (wybór, opracowanie i posłowie)
• Wspomnienia o Antonim Słonimskim, 1996 (wespół z Pawłem Kądzielą)

Źródła internetowe:

Artur Międzyrzecki | Wszystkie książki, wywiady, artykuły | Lubimyczytać.pl (lubimyczytac.pl)

Artur Międzyrzecki - Życie i twórczość | Artysta | Culture.pl

Artur Międzyrzecki – Wikipedia, wolna encyklopedia