Czytelnia / Woody Allen
Woody Allen (ur. 1 grudnia 1935 roku w Nowym Jorku) – amerykański scenarzysta, reżyser, aktor, muzyk, producent, pisarz i kompozytor.
Od wczesnej młodości interesował się filmem (pasję tę wyniósł z domu rodzinnego), słuchał też chętnie radiowych programów komediowych oraz oglądał występy komików. Uczęszczał do szkoły średniej na Brooklinie (1948–1952). Tworzył materiały do radiowej audycji Petera Linda Hayesa. Jako szesnastolatek rozpoczął współpracę z „New Yorkerem” i swoje humoreski zaczął podpisywać jako „Woody Allen”. Studiował przez zaledwie jeden semestr na wydziale filmowym Uniwersytetu Nowojorskiego. W połowie lat pięćdziesiątych zaczął pracować dla telewizji. Został scenarzystą programów satyrycznych zatytułowanych Your Show of Shows. Pisywał również monologi dla amerykańskich komików – Carla Reinera, Sida Caesara czy Howarda Morrisa. Na początku lat sześćdziesiątych Allen zaczął samodzielne występy ze skeczami swego autorstwa w klubach na Manhattanie. W filmie zadebiutował występując w komedii Clive’a Donnera Co słychać, koteczku? (1965), do której także napisał scenariusz. Jego pierwsza sztuka teatralna nosiła nazwę Zagraj to jeszcze raz, Sam (1969), natomiast pierwszy wyreżyserowany przez niego film został zatytułowany Bierz forsę i w nogi (1969), do którego także napisał scenariusz i w którym zagrał główną rolę. W kolejnych latach powstały realizacje autorstwa Allena, takie jak na przykład: Men of Crisis: The Harvey Wallinger Story (1971), Bananowy czubek (1971), Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o seksie, ale baliście się zapytać (1972) i Śpioch (1973). Punktem zwrotnym w jego filmowej twórczości stała się zaś produkcja pod tytułem Annie Hall (1977). Za tę produkcję otrzymał dwie Nagrody Akademii Filmowej (1978), dwie Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej, jak również był nominowany do Złotego Globu w trzech kategoriach. Lista ogólnych nominacji i nagród zdobytych przez Allena liczy kilkaset pozycji, w tym jest aż dwadzieścia nominacji do Oskara. Do pozostałych znakomitych dzieł kinematografii Amerykanina należy zaliczyć chociażby: Manhattan (1979), Zelig (1983), Hannah i jej siostry (1986), Strzały na Broadwayu (1993) czy O północy w Paryżu (2011). Problematyka twórczości tegoż wybitnego autora to miłość, sztuka, seks, religia, a także psychoanaliza. W większości filmów jest zarówno reżyserem, jak i scenarzystą oraz aktorem. Wciela się w postać miejskiego neurotyka, mola książkowego, zakompleksionego nieśmiałka, noszącego okulary w grubych oprawkach. Obok filmu i kobiet jego wielką pasją jest jazz. Od lat występuje wraz ze swoim zespołem, „The New Orleans Funeral and Ragtime Orchestra”, w którym gra na klarnecie. Jest honorowym członkiem Amerykańskiej Akademii i Instytutu Sztuki i Literatury (od 1987).
Wybrane nagrody:
Oskary:
Najlepsza reżyseria za Annie Hall, 1978
Najlepszy scenariusz oryginalny za Annie Hall, 1978
Najlepszy scenariusz oryginalny za Hannah i jej siostry, 1987
Najlepszy scenariusz oryginalny za O północy w Paryżu, 2012
Złoty glob:
Najlepszy scenariusz za Purpurową różę z Kairu, 1986
Najlepszy scenariusz za O północy w Paryżu, 2012
Nagroda imienia Cecila B. DeMille’a, 2014
Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej:
Najlepsza reżyseria za Annie Hall, 1978
Najlepszy scenariusz za Annie Hall, 1978
Najlepszy scenariusz za Manhattan, 1980
Najlepszy film za Manhattan, 1980
Najlepszy scenariusz oryginalny za Zelig, 1984
Najlepszy scenariusz oryginalny za Danny Rose z Broadwayu, 1985
Najlepszy scenariusz oryginalny za Purpurowa róża z Kairu, 1986
Najlepszy scenariusz oryginalny za Hannah i jej siostry, 1987
Najlepsza reżyseria za Hannah i jej siostry, 1987
Najlepszy scenariusz oryginalny za Mężowie i żony, 1993
Academy Fellowship, 1997
César:
Najlepszy film zagraniczny za Manhattan, 1980
Najlepszy film zagraniczny za Purpurowa róża z Kairu, 1986
Wybrana twórczość:
Książki:
God: A Comedy in One Act, 1975 (komediodramat)
Zagraj to jeszcze raz, Sam, 1993 (komediodramat)
Skutki uboczne, 1997 (literatura piękna)
Woody według Allena, 1998 (autobiografia)
Complete Prose, 1998 (literatura piękna)
Hanna i jej siostry, 1999 (literatura piękna)
Wyrównać rachunki, 2000 (literatura piękna)
Bez piór, 1992 (literatura piękna)
Obrona Szaleństwa, 2007 (literatura piękna)
Czysta anarchia, 2008 (literatura piękna)
Allen na scenie, 2011 (komediodramat)
A propos niczego. Autobiografia, 2020
Zero grawitacji, 2022 (satyra)
Kinematografia:
Reżyser:
Jak się masz koteczku?, 1966
Casino Royale, 1967
Bierz forsę i w nogi, 1969
Nie wkładaj palca między drzwi, 1969
Kotku, kotku, kocham cię, 1970
Bananowy czubek, 1971
Men of Crisis: The Harvey Wallinger Story, 1971
Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o seksie, ale baliście się zapytać, 1972
Zagraj to jeszcze raz, Sam, 1972
Śpioch, 1973
Miłość i śmierć, 1975
Annie Hall, 1977
Wnętrza, 1978
Manhattan, 1979
Wspomnienia z gwiezdnego pyłu, 1980
Seks nocy letniej, 1982
Zelig, 1983
Danny Rose z Broadwayu, 1984
Purpurowa róża z Kairu, 1985
Hannah i jej siostry, 1986
Meetin' WA, 1986
Złote czasy radia, 1987
Wrzesień, 1987
Inna kobieta, 1988
Nowojorskie opowieści, 1989
Zbrodnie i wykroczenia, 1989
Alicja, 1990
Cienie we mgle, 1992
Mężowie i żony, 1992
Tajemnica morderstwa na Manhattanie, 1993
Nie wkładaj palca między drzwi, 1994
Strzały na Broadwayu, 1994
Jej wysokość Afrodyta, 1995
Wszyscy mówią: kocham cię, 1996
Count Mercury Goes to the Suburbs, 1997
Przejrzeć Harry’ego, 1997
Celebrity, 1998
Słodki drań, 1999
Drobne cwaniaczki, 2000
Klątwa skorpiona, 2001
Sounds From a Town I Love, 2001
Koniec z Hollywood, 2002
Życie i cała reszta, 2003
Melinda i Melinda, 2004
Wszystko gra, 2005
Scoop – Gorący temat, 2006
Sen Kasandry, 2007
Vicky Cristina Barcelona, 2008
Co nas kręci, co nas podnieca, 2009
Poznasz przystojnego bruneta, 2010
O północy w Paryżu, 2011
Zakochani w Rzymie, 2012
Blue Jasmine, 2013
Magia w blasku księżyca, 2014
Nieracjonalny mężczyzna, 2015
Śmietanka towarzyska, 2016
Na karuzeli życia, 2017
W deszczowy dzień w Nowym Jorku, 2019
Hiszpański romans, 2020
Scenarzysta:
The Colgate Comedy Hour, 1950–1955
The Tonight Show, 1954
Caesar's Hour, 1954–1957
Stanley, 1956–1957
The Laughmaker, 1962
The Sid Caesar Show, 1963
Co słychać, koteczku?, 1965
Jak się masz koteczku?, 1966
Casino Royale, 1967
Bierz forsę i w nogi, 1969
Nie wkładaj palca między drzwi, 1969
Kotku, kotku, kocham cię, 1970
Bananowy czubek, 1971
Men of Crisis: The Harvey Wallinger Story, 1971
Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o seksie, ale baliście się zapytać, 1972
Zagraj to jeszcze raz, Sam, 1972
Śpioch, 1973
Miłość i śmierć, 1975
Annie Hall, 1977
Wnętrza, 1978
Manhattan, 1979
Wspomnienia z gwiezdnego pyłu, 1980
Seks nocy letniej, 1982
Zelig, 1983
Danny Rose z Broadwayu, 1984
Purpurowa róża z Kairu, 1985
Hannah i jej siostry, 1986
Meetin' WA, 1986
Złote czasy radia, 1987
Wrzesień, 1987
Inna kobieta, 1988
Nowojorskie opowieści, 1989
Zbrodnie i wykroczenia, 1989
Alicja, 1990
Cienie we mgle, 1992
Mężowie i żony, 1992
Tajemnica morderstwa na Manhattanie, 1993
Nie wkładaj palca między drzwi, 1994
Strzały na Broadwayu, 1994
Jej wysokość Afrodyta, 1995
Wszyscy mówią: kocham cię, 1996
Count Mercury Goes to the Suburbs, 1997
Przejrzeć Harry’ego, 1997
Celebrity, 1998
Słodki drań, 1999
Drobne cwaniaczki, 2000
Klątwa skorpiona, 2001
Sounds From a Town I Love, 2001
Koniec z Hollywood, 2002
Życie i cała reszta, 2003
Melinda i Melinda, 2004
Wszystko gra, 2005
Scoop – Gorący temat, 2006
Sen Kasandry, 2007
Vicky Cristina Barcelona, 2008
Co nas kręci, co nas podnieca, 2009
Poznasz przystojnego bruneta, 2010
O północy w Paryżu, 2011
Zakochani w Rzymie, 2012
Blue Jasmine, 2013
Magia w blasku księżyca, 2014
Nieracjonalny mężczyzna, 2015
Śmietanka towarzyska, 2016
Na karuzeli życia, 2017
W deszczowy dzień w Nowym Jorku, 2019
Hiszpański romans, 2020
Aktor:
Co słychać, koteczku? jako Victor Skakapopulis, 1965
Jak się masz koteczku? jako narrator/gospodarz/głos, 1966
Casino Royale jako Jimmy Bond/Dr Noah, 1967
Bierz forsę i w nogi jako Virgil Starkwell, 1969
Men of Crisis: The Harvey Wallinger Story jako The Harvey Wallinger Story, 1971 (TV)
Bananowy czubek jako Fielding Mellish, 1971
Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o seksie, ale baliście się zapytać jako Victor/Fabrizio/Głupiec/Plemnik, 1972
Zagraj to jeszcze raz, Sam jako Allan, 1972
Śpioch jako Miles Monroe, 1973
Miłość i śmierć jako Boris Dimitrovich Grushenko, 1975
Figurant jako Howard Prince, 1976
Annie Hall jako Alvy Singer, 1977
Manhattan jako Isaac Davis, 1979
Wspomnienia z gwiezdnego pyłu jako Sandy Bates, 1980
Seks nocy letniej jako Andrew, 1982
Zelig jako Leonard Zelig, 1983
Danny Rose z Broadwayu jako Danny Rose, 1984
Hannah i jej siostry jako Mickey, 1986
Król Lear jako pan Alien, 1987
Złote czasy radia jako narrator, 1987
Zbrodnie i wykroczenia jako Cliff Stern, 1989
Nowojorskie opowieści jako Sheldon Mills, 1989
Scenes from a Mall jako Nick, 1991
Cienie we mgle jako Kleinman, 1992
Mężowie i żony jako Gabe Roth, 1992
Tajemnica morderstwa na Manhattanie jako Larry Lipton, 1993
Nie wkładaj palca między drzwi jako Walter Hollander, 1994
Słoneczni chłopcy jako Al Lewis, 1995
Jej wysokość Afrodyta jako Lenny, 1995
Wszyscy mówią: kocham cię jako Joe, 1996
Przejrzeć Harry’ego jako Harry Block, 1997
Oszuści jako dyrektor teatru, 1998
Mrówka Z jako Z-4195 (głos), 1998
Drobne cwaniaczki jako Ray Winkler, 2000
Człowiek firmy, 2000
Dar z nieba jako Tex Cowley, 2000
Klątwa skorpiona jako C.W. Briggs, 2001
Koniec z Hollywood jako Val Waxman, 2002
Życie i cała reszta jako David Dobel, 2003
Scoop – Gorący temat jako Sid Waterman, 2006
Zakochani w Rzymie jako Jerry, 2012
Casanova po przejściach jako Murray, 2013
Kompozytor:
Śpioch, 1973
Wild Man Blues, 1997
Źródła internetowe:
Woody Allen ::: Autorzy ::: Encyklopedia teatru polskiego
Woody Allen | Wszystkie książki, wywiady, artykuły | Lubimyczytać.pl (lubimyczytac.pl)
