Wydawnictwa / Nowa Krytyka i Esej / Czułość i ślad. O tym, co kto pokochał

Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Kudyby:

Książka składa się z dwudziestu jeden szkiców, które różnią się od siebie zarówno swym gatunkowym ciężarem, stopniem odkrywczości, jak i sposobem ujmowania materii literackiej – od ujęć przekrojowych, o nachyleniu syntetycznym, po analizy pojedynczych wierszy. Wypada jednak docenić wysiłki autora, który stara się uruchomić rozmaite mechanizmy spajania pojedynczych esejów w pewną hybrydyczną całość. Rolę spoiwa pełni tytułowe pojęcie miłości. Jest ono rozumiane bardzo szeroko – tak właśnie, by mogło objąć rozmaite sfery rzeczywistości, o czym autor przekonująco pisze we wstępie do swego opracowania.

Bohaterami eseistyki Nowosielskiego nie są jednak wyłącznie postaci z kanonu literatury polskiej XX stulecia. Z pasją i czułością Nowosielski upomina się w swej książce również o autorów niekanonicznych, w pewnym sensie „heretyckich” – ciekawych, ale niemających szczęścia do kontaktu z czytelnikiem. Kto dziś pamięta o poezji Bolesława Ożoga, Janusza Stycznia czy Kazimierza Ratonia – poza wąskim gronem rodziny, przyjaciół i kilku specjalistów?

A przecież pod piórem Nowosielskiego ich postaci ożywają, zaczynają mówić własnym głosem, trafiają do naszych umysłów i serc jakimś osobnym tonem, wobec którego trudno przejść obojętnie.

Streszczenie

Czułość i ślad. O tym, co kto pokochał to zbór szkiców, esejów, a w końcowej partii książki również luźnych notatek, które przenika i łączy problematyka na rozmaity sposób doświadczanej oraz wyrażanej miłości. Autor bada i rozważa jej sens, pochylając się nad artystycznymi świadectwami takich poetów i poetek, jak Bolesław Leśmian, Czesław Miłosz, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Julian Przyboś czy Jan Bolesław Ożóg. Sięga także po utwory dziś nieco zapomnianych, a niewątpliwie zasługujących na baczniejszą uwagę pisarzy i pisarek, spośród których warto wymienić choćby Aleksandra Majkowskiego, Zofię Kossak, Stanisława Marię Salińskiego, Jana Parandowskiego, Karola Olgierda Borchardta, Janusza Stycznia i Kazimierza Ratonia. Kazimierz Nowosielski pyta o to, czym jest dla tych pisarzy obecność miłości, a czym jej brak. Co się dzieje, kiedy bywa traktowana partykularnie i wybiórczo? Pyta też o to, gdzie w niej Bóg, Ojczyzna, drugi człowiek i miłość własna człowieka. Jakie pisarz znajduje dla nich słowo? Docieka związków między nimi i stara się określić ich artystyczny charakter. We wstępie do Czułości i śladu czytamy: „Powiem po latach obcowania i zmagania się ze sztuką, iż w rzeczy samej równie istotne dla dobrego imienia artysty, dla jego wielkości i znaczenia, jest nie tylko to, co zostawił, ale i to, co pokochał – i czego w trudzie oraz natchnieniu doświadczył, i co zdołał wyrazić”. Ślady owego przeświadczenia dają się odnaleźć w wielu zamieszczonych tu tekstach.

Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i rok wydania: Kraków 2021
Redakcja językowa i adiustacja: Alicja Stępniak 
Korekta: Pracownia Mole, Katarzyna Płachta 
Projekt okładki: Paweł Górny 
Skład i łamanie, przygotowanie do druku: Alicja Stępniak
ISBN: 978-83-66765-57-3