Czytelnia / Artur Grottger
Artur Grottger (ur. 11 listopada 1837 roku w Ottyniowicach, zm. 13 grudnia 1867 roku w Amélie-les-Bains-Palalda) – ilustrator, rysownik, a także jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim.
Pierwsze lekcje rysunku pobierał u swego ojca, który był malarzem z wykształcenia. Następnie młody Artur uczęszczał do lwowskiej pracowni Jana Maszkowskiego, korzystając także ze wskazówek Juliusza Kossaka. Przy okazji pobytu Franciszka Józefa we Lwowie, Grottger namalował wjazd monarchy do miasta. Gdy cesarz otrzymał akwarelę, ufundował początkującemu artyście stypendium. Dzięki wspomnianej dotacji podjął studia artystyczne w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (1852–1854) i w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych (1854–1859). W ówczesnej stolicy cesarstwa austriackiego artysta spędził dużą część swojego życia (1854–1865). Współpracował tamże z wieloma czasopismami, takimi jak: „Museestunden”, „Waldheim’s Illustierte Zeitung”, „Waldheim’s Illustierte Blatter”. Pełnił w nich funkcję ilustratora projektującego drzeworyty dla prasowych drzeworytni. Do 1864 roku wykonał ponad dwieście ilustracji. Był także redaktorem naczelnym polskiego czasopisma „Postęp”, które ukazywało się w Wiedniu. W czasie Powstania Styczniowego angażował się w pomoc dla uchodźców. Stracił stypendium ofiarowane przez cesarza Franciszka Józef I, po tym jak w mieszkaniu artysty aresztowano Polaka podejrzanego o działalność spiskową. Malarz popadł przez to w biedę i musiał wyjechać z Wiednia. Pod koniec 1866 roku zamieszkał w Paryżu, gdzie nawiązał kontakty z polską kolonią skupioną wokół Hôtelu Lambert. Ciężko chory na gruźlicę został wysłany przez lekarzy do uzdrowiska Amélie–les–Bains–Palalda (1867). Tamże zmarł. Z czasem narzeczona Wanda Monné sprowadziła zwłoki artysty do Lwowa (1868). Został pochowany w miejscu, które podobno kiedyś sam wybrał podczas wspólnego spaceru z ukochaną. Grottger zapisał się w historii polskiej sztuki przede wszystkim jako twórca patriotycznych cyklów rysunkowych, które reprodukowane po wielekroć, stały się częścią kanonu sztuki narodowej: Warszawa I (1861), Warszawa II (1862), Polonia (1863) i Lituania (1864–1866). Poświęcone są one wydarzeniom poprzedzającym wybuch powstania styczniowego. Ukazują też jego dramatyczne epizody oraz następujące po nim akty represji ze strony zaborcy. To właśnie te dzieła utrwaliły w pamięci i wyobraźni wielu pokoleń Polaków sceny powstańczych walk, agonii czy męczeństwa.
Wybrana twórczość:
Obrazy:
- Tatarzy w ucieczce, ok. 1855
- Utarczka ze Szwedami, ok. 1856
- Portret dziewczynki, 1860
- Modlitwa konfederatów barskich, 1860
- Ucieczka Henryka Walezego z Polski, 1860, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret Rozalii Matyldy Glaser, 1864, Muzeum Śląskie w Katowicach
- Powitanie powstańca, 1865, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Przejście przez granicę, 1865, Muzeum Narodowe w Krakowie,
- Pożegnanie powstańca, 1865–1866, Muzeum Narodowe w Krakowie
Cykle:
- Warszawa I, 1861, Muzeum Narodowe we Wrocławiu – Błogosławieństwo, Lud w kościele, Chłop i szlachta, Żydzi warszawscy, Pierwsza ofiara, Wdowa, Zamknięcie kościołów
- Warszawa II, 1862, Victoria and Albert Museum – Lud na cmentarzu, Chłop i szlachta, Plac Zamkowy, Wdowa, Zamknięcie kościołów, Więzienie księdza, Sybir
- Polonia, 1863, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie – Karta tytułowa, Branka, Kucie kos, Bitwa, Schronisko, Obrona dworu, Po odejściu wroga, Żałobne wieści, Na pobojowisku
- Lithuania, 1864–1866, Muzeum Narodowe w Krakowie – Puszcza, Znak, Przysięga, Bój, Duch, Widzenie
- Wojna, 1866–1867, Muzeum Narodowe we Wrocławiu – Pójdź ze mną przez padół płaczu, Kometa, Losowanie rekrutów, Pożegnanie, Pożoga, Głód, Zdrada i kara, Ludzie czy szakale?, Już tylko nędza, Świętokradztwo, Ludzkości, rodzie Kaina
Źródła internetowe:
Artur Grottger - Galeria Marzeń Artur Grottger - Artur Grottger (zagrajwsztuke.pl)
Artur Grottger. Romantyk pędzla - Historia - polskieradio.pl
