Czytelnia / Bohdan Butenko

Bohdan Butenko (ur. 8 lutego 1931 w Bydgoszczy, zm. 14 października 2019 w Warszawie) – ilustrator, rysownik, grafik, scenarzysta, twórca plakatów i projektant lalek.

Od wybuchu II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pierwsze „dzieła”, w tym komiksy, tworzył już w licealnych zeszytach. Studiował początkowo w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, a później, po połączeniu się dwóch stołecznych uczelni, na Akademii Sztuk Plastycznych. Dyplom obronił w pracowni Jana Marcina Szancera (1955). Tematem jego pracy były ilustracje do książki Mikołaja Leskowa Opowieść o tulskim mańkucie i stalowej pchle. Po ukończeniu studiów Butenko został redaktorem artystycznym wydawnictwa Nasza Księgarnia. Pracował tam dziesięć lat. Współpracował z czasopismami dla dzieci, między innymi z: „Misiem”, „Świerszczykiem”, „Płomyczkiem”, „Płomykiem”, „Światem Młodych”. Był twórcą postaci Gapiszona, Kwapiszona, Gucia i Cezara. Wykonał ikoniczne ilustracje do książek, na przykład: Jana Brzechwy, Juliana Tuwima, Joanny Kulmowej, Joanny Papuzińskiej, Adama Bahdaja, Wandy Chotomskiej, Wiktora Woroszylskiego, Edmunda Niziurskiego, Kornela Makuszyńskiego, Ericha Kästnera, Edwarda Leara. Opracowywał graficznie prozę Bohumila Hrabala, Hanny Krall i poezje Adama Asnyka, Tadeusza Kubiaka. Tworzył scenografie teatralne oraz filmowe. Projektował lalki. Współpracował z Telewizją Polską. Należał do Związku Polskich Artystów Plastyków (1955–1982) czy Międzynarodowej Izby do spraw Książek dla Młodych (IBBY). Pełnił funkcję prezesa Fundacji Świat Dziecka (1990–2011), którą współzałożył. Opracował projekt statuetek Donga, przyznawanego przez tę instytucję. Większość swoich prac podpisywał Butenko pinxit – z użyciem łacińskiego wyrażenia oznaczającego namalował. Został patronem przedszkola i żłobka „Filip i Maja” w Dąbrowie Górniczej. Dariusz Rekosz napisał oficjalną biografię o artyście pod tytułem Bohdan Butenko. Pinxit i cała reszta (2023).

Nagrody i wyróżnienia:

Nagrody krajowe:

• Nagrody i wyróżnienia w konkursie PTWK (Najpiękniejsza Książka Roku), 1963, 1967, 1969, 1988, 1990, 2009, 2013
• Srebrne Koziołki (Dzień dobry!), 1979
• Srebrne Koziołki (Historia jednego filmu), 1979
• Książka Roku Polskiej Sekcji IBBY (O Felku, Żbiku i Mamutku) 1990
• BESTSELLERek (Babci Brygidy szalona podróż do Krakowa), 2003
• Muchomor, 2010
• Dwie książki ilustrowane przez Butenkę – PKP czyli Poczet Królów Polskich Grzegorza Wasowskiego (2010) oraz Gucio i Cezar Krystyny Boglar (2012) – zostały wpisane na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej

Nagrody zagraniczne:

• Nagroda Internationale Buchkunst–Ausstellung (Lipsk), 1965
• II nagroda na MTK (Moskwa) - il. do książki "Ziemia" W. Zonna, 1970
• Nagroda Internationale Buchkunst–Ausstellung (Lipsk), 1971
• Premio Europeo (Padwa), 1976
• Nagroda Internationale Buchkunst–Ausstellung (Lipsk), 1977
• Nagroda IMGE (Istambuł), 2003
• Wznowienie książki Pan Maluśkiewicz i wieloryb zostało wpisane na listę White Ravens 2010 Internationale Jugendbibliothek, 2010

Nagrody za całokształt twórczości:

• Nagroda Prezesa Rady Ministrów, 1974
• Medal Komisji Edukacji Narodowej, 1976
• Medal dla Twórców i Przyjaciół Książki dla Dzieci, 1981
• Nominacja Polskiej Sekcji IBBY do Szwedzkiej Nagrody Pamięci Astrid Lindgren, 2003
• Medal Polskiej Sekcji IBBY, 2004
• Nominacja do Nagordy Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej „Sztuka Młodym”, 2005
• Nominacja Polskiej Sekcji IBBY do Szwedzkiej Nagrody Pamięci Astrid Lindgren, 2005
• „Pegazik” nagroda Poznańskich Spotkań Targowych, 2006
•  Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2006
• „Guliwer w krainie Liliputów” - dla dojrzałego i wybitnego twórcy, o znaczącym dorobku artystycznym lub naukowym, 2009
• Nagroda Specjalna Fundacji „ABCXXI – Cała Polska Czyta Dzieciom”, 2011
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, 2011
• Kawaler Orderu Uśmiechu, 2012

Wybrana twórczość:

Wybrane wystawy indywidualne:

• Paryż, 1964, 1966, 1992
• Bratysława, 1966
• Budapeszt, 1967, 1991
• Sztokholm, 1989
• Berlin, 1989
• Kopenhaga, 1990
• Praga, 1991
• Baltimore, 1993
• Warszawa, 1999, 2011
• Oświęcim, 2000, 2012
• Suwałki, 2001
• Poznań, 2001, 2004, 2011
• Szczecin, 2003
• Sopot, 2003
• Rzym, 2013

Źródła internetowe:

Biogram – Bohdan Butenko

Bohdan Butenko - rysunki - Galeria Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej (napiorkowska.pl)

Bohdan Butenko - Życie i twórczość | Artysta | Culture.pl

Bohdan Butenko – Wikipedia, wolna encyklopedia