Czytelnia / Johann Wolfgang von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe (ur. 28 sierpnia 1749 roku we Frankfurcie nad Menem, zm. 22 marca 1832 roku w Weimarze) – niemiecki poeta, dramaturg, prozaik, uczony, myśliciel, polityk, znawca wielu dziedzin wiedzy i sztuki, wolnomularz oraz czołowy przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego, a także prekursor romantyzmu. 

Od dziecka obcował ze sztuką, gdyż w jego rodzinnym domu wystawiano co rok teatr lalek. Przedstawienie za każdym razem go fascynowało. Gdy miał czternaście lat nie otrzymał członkostwa w cnotliwym Towarzystwie Arkadyjskim przy Phylandrii (Arkadische Gesellschaft zu Phylandria). Powodem były wybryki, których dokonywał. Ojciec postanowił, że będzie uczył Goethego w domu. Była to gruntowna edukacja – łacina, greka, angielski, francuski, włoski, gramatyka, retoryka, przyroda, fizyka, matematyka i rysunek. Jako szesnastolatek zaczął studiować prawo w Lipsku (1765–1768), a także rysunek u Adama Oesera. Edukację kontynuował w Strasburgu (1770–1771). Uczył się tamże między innymi medycyny, anatomii oraz chemii. Wtedy też wydał pierwszy tomik wierszy lirycznych, które szybko zdobyły uznanie czytelników. Po studiach praktykował jako prawnik w Wetzlarze, a potem wrócił do Frankfurtu (1772). Wydał dramat Götz von Berlichingen (1773) zainspirowany historią wojen chłopskich. Rok później opublikował pierwszą powieść – osnute na wątkach autobiograficznych Cierpienia młodego Wertera. Niejednokrotnie przeżywał miłosne zawirowania. Został zaproszony do Weimaru na dwór księcia Karola Augusta (1775), gdzie pełnił wiele publicznych funkcji – był członkiem rady miejskiej, dyrektorem dróg, zarządzał finansami miasta. W okresie weimarskim powstały liczne liryki, ballady (Król Olch, Rybak) oraz dramaty (Ifigenia w Taurydzie, Egmont, Torquato Tasso). Podróżował po Włoszech przez dwa lata (1786–1788). Wrócił do Weimaru, opublikował Listy z wyprawy, którą odbył, pracował też nad Faustem – zajął się wyłącznie literaturą. Kierował utworzonym właśnie królewskim teatrem weimarskim (1791–1817). W tym czasie zaprzyjaźnił się i pracował z Friedrichem Schillerem, z którym wydawał czasopismo „Die Horen” (1798–1800). Z tego okresu pochodzi satyryczny Lis przechera (1794), ballady (choćby Uczeń czarnoksiężnika), idylla Herman i Dorota(1798), zbiór około trzystu liryków Dywan Zachodu, a w późniejszym czasie wydał pierwszą część Fausta (1808) – dzieła, nad którym pracował całe życie. Ostatnie lata życia spędził w Weimarze. Do końca pozostał aktywny. Napisał autobiografię Z mojego życia. Zmyślenie i prawda oraz ukończył powieść Lata wędrówki Wilhelma Meistra. Tuż przed śmiercią miał wypowiedzieć traktowane dziś symbolicznie słowa „Mehr Licht!” (Więcej światła!). Zgodnie z wolą pisarza druga część Fausta ukazała się po jego śmierci (1832). Uznawany jest za najwybitniejszego przedstawiciela literatury niemieckiej.

Twórczość:

Proza:

• Die Leiden des jungen Werther, 1774 (Cierpienia młodego Wertera, 1877)
• Wilhelm Meisters Lehrjahre, 1796 (Lata nauki Wilhelma Meistra, 1893)
• Die Wahlverwandtschaften, 1809 (Powinowactwa z wyboru, 1861)
• Wilhelm Meisters Wanderjahre, 1821 (Lata wędrówki Wilhelma Meistra, 1893)

Dramat:

• Götz von Berlichingen, 1773 (Götz z Berlichingen, 1877)
• Iphigenie auf Tauris, 1787 (Ifigenia w Taurydzie, 1833)
• Egmont, 1788 (1885)
• Torquato Tasso, 1790 (1861)
• Faust część 1., 1808 (1844)
• Faust część 2., 1833 (1962) 
• Urfaust

Poezja:

• Prometheus, 1773 (Prometeusz)
• Wezwanie do Neapolu, znane też jako Znasz-li ten kraj
• Der Erlkönig, 1782 (Ballada Król elfów, znana też w Polsce pod tytułami Król Olszyn lub Król Olch)
• Römische Elegien, 1790 (Elegie rzymskie, 1956) 
• Reineke Fuchs, 1794 (Lis Przechera, 1877)
• Dywan Zachodu i Wschodu, 1819 (1963)
• Der Zauberlehrling, 1797 (Uczeń czarnoksiężnika)
• Hermann und Dorothea, 1798 (Herman i Dorota, 1845)
• Poezje, 1767–1829 (2021)

Inne:

• Aus meinem Leben. Dichtung und Wahrheit, 1811–1833 (Z mojego życia. Zmyślenie i prawda, 1957)
• Maximen und Reflexionen, 1833 (Refleksje i maksymy, 1977)
• Italienische Reise, 1816–1817 (Podróż włoska, 1980)

Źródła internetowe:

Goethe Johann Wolfgang - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy

Johann Wolfgang Goethe ::: Autorzy ::: Encyklopedia teatru polskiego

Johann Wolfgang Goethe - biografia, wiersze, utwory (poezja.org)

Johann Wolfgang von Goethe – Wikipedia, wolna encyklopedia