Czytelnia / Julian Stryjkowski
Julian Stryjkowski (do 1946 Pesach Stark, ur. 27 kwietnia 1905 roku w Stryju, zm. 8 sierpnia 1996 roku w Warszawie) – filolog polski i pisarz żydowskiego pochodzenia, doktor nauk humanistycznych, prozaik, autor opowiadań, dramaturg i dziennikarz.
Uczęszczał do polskiej szkoły czteroklasowej, a następnie do gimnazjum w Stryju, w którym zdał maturę. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie (1927). Stopień doktora uzyskał za pracę Kobieta zbrodniarka w literaturze romantycznej (1932). Następnie pracował jako nauczyciel języka polskiego w płockim gimnazjum. Został jednak usunięty po oskarżeniach o szerzenie ideologii komunistycznej. W 1934 roku zapisał się do działającej nielegalnie Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy, za co był więziony w latach 1935–1936. Po zwolnieniu przeniósł się do Warszawy i podjął pracę w Księgarni Naukowej. Trudne jest ustalenie, którym dokładnie utworem zadebiutował. Prawdopodobnie miało to miejsce jeszcze przed napaścią Niemiec na Polskę, gdy w czasopiśmie „Młody Świat” ukazała się nowela jego autorstwa pod tytułem Dwie kawki (1938). Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie. Opuścił miasto i udał się na wschód. Pracował w Lwowie. Wpierw w redakcji dziennika „Czerwony Sztandar”, a następnie w Oddziale Polskiego Radia. 24 czerwca 1941 roku uciekł z miasta przed wkroczeniem Niemców. Przebywał w Uzbekistanie, gdzie pracował jako sprzedawca gazet oraz w Tadżykistanie zajmując się zbieraniem bawełny. W końcu osiadł pod Moskwą. Znalazł tamże zatrudnienie w fabryce broni. Po czasie rozpoczął pracę w tygodniku „Wolna Polska” (najpierw jako korektor, a ostatecznie obejmując stanowisko redaktora). Pozostawał w redakcji czasopisma aż do zakończenia konfliktu zbrojnego. W 1943 roku dołączył do Związku Patriotów Polskich oraz PPS. Koniec wojny przeżył w Moskwie. Po powrocie do Polski w 1946 roku zmienił nazwisko na Julian Stryjkowski. Nadal przynależał do PPS, stał się też członkiem PZPR. Został przyjęty do pracy w Polskiej Agencji Prasowej, skąd został wysłany na placówkę do Włoch. W latach 50. XX wieku został członkiem egzekutywy POP PZPR przy Zarządzie Głównym Związku Literatów Polskich, otrzymał również posadę w redakcji miesięcznika „Twórczość” jako kierownik działu prozy. W „Twórczości” pracował do emerytury w 1978 roku. Należał do Towarzystwa Kursów Naukowych oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Podróżował do Izraela i Jugosławii, co znajdowało odbicie w jego opowiadaniach. Z komunizmem zerwał ostatecznie w 1966 roku, w ramach protestu (wraz z innymi intelektualistami) przeciw wyrzuceniu z partii Leszka Kołakowskiego. Po wystąpieniu z PZPR nie ukrywał swojego krytycznego nastawienia do ustroju – podpisał tak List 59. Poza twórczością literacką Stryjkowski zajmował się pisaniem reportaży, recenzji teatralnych i literackich, a także tłumaczeniami z języka hebrajskiego, rosyjskiego oraz francuskiego. Jego powieści zbudowane są na specyficznie żydowskich idiomach, słowach pochodzenia hebrajskiego, przysłowiach, przekleństwach, okrzykach gniewu, radości i strachu. To w głównej mierze one odbudowują przedwojenny świat żydowski w jego powieściach. Laureat licznych nagród, w tym Nagrody imienia Stanisława Vincenza (1986) oraz Nagrody Polskiego PEN Clubu imienia Jana Parandowskiego (1993). Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1955 roku.
Twórczość:
Proza:
Bieg do Fragalà, Warszawa 1951
Pożegnanie z Italią, eseje i opowiadania, Warszawa 1954
Głosy w ciemności, Warszawa 1956
Imię własne: opowiadania, Warszawa 1961
Czarna róża, Warszawa 1962
Austeria, Warszawa 1966
Na wierzbach... nasze skrzypce, Warszawa 1974
Sen Azrila, Warszawa 1975
Przybysz z Narbony, Warszawa, 1978
Wielki strach, Warszawa i Londyn 1980
Odpowiedź, Poznań 1982
Tommaso del Cavaliere, Warszawa 1982
Martwa fala, Warszawa 1983
Król Dawid żyje!, Poznań 1984
Syriusz, Warszawa 1984
Juda Makabi, Poznań 1986
Echo, Warszawa 1988
To samo, ale inaczej, Warszawa 1990
Sarna albo Rozmowa Szatana z chłopcem, aniołem i Lucyferem, 1992
Milczenie, Warszawa 1993
Przekłady:
Louis–Ferdinand Céline, Śmierć na kredyt, Warszawa 1937
Leonid Leonow, Zdobycie Wielkoszumska, Warszawa 1948
Źródła internetowe:
Julian Stryjkowski - Życie i twórczość | Artysta | Culture.pl
Julian Stryjkowski – Wikipedia, wolna encyklopedia
