Czytelnia / Marian Turski

Marian Turski (ur. 26 czerwca 1926 roku w Druskienikach) – historyk, dziennikarz i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego.

W czasie II wojny światowej wraz z rodziną został przesiedlony przez Niemców do Łódzkiego Ghetta. W trakcie pobytu w nim, wstąpił do konspiracyjnej antyfaszystowskiej organizacji „Lewa Związkowa”. Z czasem został deportowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz–Birkenau (1944). Podczas ewakuacji obozu przeżył marsz śmierci więźniów z Oświęcimia do Wodzisławia Śląskiego (1945). Stamtąd przetransportowano go do KL Buchenwald, skąd zbiegł i ukrywał się na terenie Czechosłowacji (1945). Następnie przybył na Dolny Śląsk. Pełnił funkcję przewodniczącego gminnych struktur Mieroszowskiego Związku Walki Młodych, a następnie kierował zarządem powiatowym tej organizacji w Wałbrzychu. Wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (1945), w której między innymi był członkiem egzekutywy Wałbrzyskiego Komitetu Powiatowego, a następnie dołączył do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Studiował prawo na Uniwersytecie Wrocławskim (1946–1949), równocześnie będąc prelegentem Wydziału Propagandy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej we Wrocławiu, a następnie członkiem egzekutywy Komitetu Międzyuczelnianego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Został również korespondentem „Trybuny Dolnośląskiej”. Pracował w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk we Wrocławiu (1946–1949), a równocześnie obejmował stanowiska, takie jak: pełnomocnik Polskiej Partii Robotniczej do spraw wyborów w powiecie trzebnickim, a także przewodniczący komisji w referendum ludowym. Był słuchaczem Szkoły Partyjnej przy Komitecie Centralnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Warszawie (1949–1951). Podjął się pracy w Wydziale Prasy i Wydawnictw (1951–1956), a następnie Wydziale Propagandy i Agitacji Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Kierował działem historycznego tygodnika „Polityka” (1958). Otrzymał posadę redaktora naczelnego dziennika „Sztandar Młodych” (1956–1957) czy kierownika działu historycznego oraz publicysty tygodnika „Polityka” (od 1958). Uczestniczył w zorganizowanym przez Martina Luthera Kinga marszu przeciwko segregacji rasowej na południu Stanów Zjednoczonych z Selmy do Montgomery (1965). Należy do wielu stowarzyszeń. Jest wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i Rady Stowarzyszenia prowadzącego Dom Konferencji Wannsee. Należy też do Komitetu Honorowego Stowarzyszenia Żydowskie Motywy oraz organizowanego przez to stowarzyszenie Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Żydowskie Motywy. Przewodniczy również Radzie Muzeum Historii Żydów Polskich (od 25 marca 2009). Wygłosił przemówienie w sali Zgromadzenia Ogólnego ONZ z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu (2019) oraz podczas obchodów 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz, gdzie zaapelował, by ludzie nie byli obojętni na kłamstwa historyczne i dyskryminowanie mniejszości (2020). Został wybrany także na stanowisko przewodniczącego Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego (2021).

Nagrody i odznaczenia:

• Srebrny Krzyż Zasługi, 1946
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, 1997
• Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Federacji Niemiec, 2007
• Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej, 2012
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, 2013
• Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”, 2015
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2015
• Honorowe obywatelstwo miasta stołecznego Warszawy, 2018
• Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Wielkiego Księstwa Luksemburga, 2020
• Nagroda Honorowa Superbrands przyznawana „wybitnym osobistościom wpływającym pozytywnie na wizerunek Polski za granicą”, 2020
• Nagroda Honorowa imienia Sérgio Vieira de Mello Wysokiego Komisarza NZ do spraw Praw Człowieka, 2020
• Odznaka „Adwokatura Zasłużonym”, 2020
• Krzyż Oficerski Orderu „Za Zasługi dla Litwy”
• Medal wolności słowa, 2021

Wybrana twórczość:

Publikacje książkowe:

• Operacja Terminal, 1967
• Dziejów Polski blaski i cienie, 1968 (opracowanie)
• Losy Żydowskie. Świadectwo żywych, 1996
• Sztuka w miejscach śmierci. Europejskie pomniki ofiar hitleryzmu, 2019 (współpraca)
• XI Nie bądź obojętny. XI Thou Shalt Not Be Indifferent, Wołowiec 2021

Źródło internetowe:

Marian Turski - Wydawnictwo Czarne

Marian Turski – Wikipedia, wolna encyklopedia