Czytelnia / Pier Paolo Pasolini

Pier Paolo Pasolini (ur. 5 marca 1922 roku w Bolonii, zm. 2 listopada 1975 roku w Rzymie) – włoski pisarz, dramaturg, poeta, scenarzysta i reżyser filmowy. Studiował filologię romańską i historię sztuki na Uniwersytecie w Bolonii. Pod wpływem pism Antonio Gramsciego ukształtowały się jego poglądy polityczne, którym pozostał wierny do końca życia. Na początku lat 50. XX wieku przeniósł się do Rzymu. W wiecznym mieście podjął się pracy nauczyciela. Z tego okresu pochodzą jego fascynacje oraz studia nad dialektem rzymskim, a także środowiskiem lumpenproletariackim. Wydał wtedy kilka powieści napisanych w tym dialekcie. Publikował też poezję, jak również teksty o literaturze. W swej twórczości literackiej zdarzało się, iż łączył zainteresowania lingwistyczne z marksistowską teorią emancypacji proletariatu, opisując środowiska młodych robotników. W czasie pobytu w stolicy Włoch rozpoczął współpracę z filmowcami. Początkowo jako scenarzysta pisał teksty dla Mauro Bologniniego i Federico Felliniego. Sam zaś zadebiutował produkcją pod tytułem Włóczykij (1961). Filmografia Włocha obejmuje przeszło dwadzieścia tytułów. Jest twórcą między innymi  Mamma Roma (1962), Ptaki i ptaszyska (1966), Król Edyp (1967), Miłość i gniew (1969), Dekameron (1970), Opowieści kanterberyjskie (1971). Do głównych wyznaczników stylu Pasoliniego należy zaliczyć np. wolność najwyższą wartością, celebrowanie życia i jednoczesna fascynacja śmiercią, synkretyzm, brak klasycznej narracji, cielesność oraz seksualność, pasję, postrzeganie władzy, inspiracje czy technikę realizacyjną. Role w filmach powierzał często niezawodowym aktorom. Został brutalnie zamordowany przez przygodnie poznanego młodego człowieka na krótko przed premierą swojego ostatniego filmu Salo, czyli 120 dni sodomy (1975).

Podział filmów Pasoliniego:

Filmy Pasoliniego można generalnie ująć w pięciu kategoriach:

• Wczesne filmy, nawiązujące do poetyki neorealizmu i będące opowieściami z życia rzymskiego proletariatu (Włóczykij, Wściekłość, Twaróg, Mamma Roma)
• Rubaszne, zmysłowe ekranizacje literackie (Dekameron, Opowieści kanterberyjskie, Kwiat tysiąca i jednej nocy)
• Adaptacje antycznych tragedii (Medea, Król Edyp, Zapiski do Orestei afrykańskiej oraz dramaty Affabulazione i Pilades)
• Filmy sięgające do tematyki religijnej z lewicowym, marksistowskim przekazem (Ewangelia według Mateusza, Ptaki i ptaszyska)
• Mroczne, ekstremalne prowokacje intelektualne uświadamiające dwuznaczny charakter relacji między jednostką a władzą (Salo czyli 120 dni Sodomy, Chlew)

Nominacje i nagrody:

•  Nagroda na festiwalu w Cannes za scenariusz do Młodych małżonków (reż. Mauro Bolognini), 1958
•  Nagroda na MFF w Karlovych Varach za film Włóczykij, 1961
•  Nominacja do „Złotego Lwa” w Wenecji za film Mamma Roma, 1962
•  Nominacja do „Złotego Lwa” i specjalna nagroda jury na festiwalu w Wenecji za film Ewangelia według Mateusza, 1964
•  „Srebrna Wstęga” – nagroda Włoskiego Stowarzyszenia Krytyków za reżyserię filmu Ewangelia według Mateusza, 1965
•  Nominacja do „Złotego Lwa” na festiwalu w Wenecji za film Król Edyp, 1967
•  „Srebrna Wstęga” – nagroda Włoskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Filmowych za film Ptaki i ptaszyska, 1967
•  Nominacja do nagrody BAFTA za film Ewangelia według Mateusza, 1968
•  Nominacja do „Złotego Lwa” na festiwalu w Wenecji za film Teoremat, 1968
•  Nominacja do „Złotego Niedźwiedzia” i „Srebrny Niedźwiedź” – wyróżnienie specjalne jury festiwalu w Berlinie za film Dekameron, 1971
•  „Złoty Niedźwiedź” na festiwalu w Berlinie za film Opowieści kanterberyjskie, 1972
•  Nominacja do „Złotej Palmy” i nagroda jury na festiwalu w Cannes za film Kwiat tysiąca i jednej nocy, 1974

Filmografia podmiotowa:

Reżyseria:

•  Włóczykij (Accattone), 1961
•  Twaróg (La Ricotta), nowela w filmie Ro.Go.Pa.G., 1962
•   Mamma Roma, 1962
•  Wściekłość (La Rabbia), 1963
•  Wizja lokalna w Palestynie do Ewangelii według Mateusza (Sopraluoghi in Palestina per il vangelo secondo Matteo, dokumentalny), 1964
•  Zgromadzenie miłosne (Comizi d’amore), 1964
•   Ewangelia według świętego Mateusza (Vangelo secondo Matteo), 1964
•   Il Padre selvaggio (krótkometrażowy), 1965
•   Ziemia widziana z księżyca (La Terra vista dalla luna), część filmu Czarownice (Le Streghe), 1966
•  Ptaki i ptaszyska (Uccellacci e uccellini), 1966
•  Król Edyp (Edipo re), 1967
•  Co to są chmury? (Che cosa sono le nuvole?), część filmu Kaprys włoski (Capriccio all'italiana), 1968
•   Teoremat (Teorema), 1968
•   Wskazówki względem filmu o Indiach (Appunti per un film sull'india), 1969
•   Miłość i gniew (Amore e rabbia), 1969
•   Chlew (Porcile), 1969
•  Medea, 1969
•  Appunti per un romanzo dell'immondeza (dokumentalny), 1970
•  Dekameron (Il Decameron), 1970
•  Opowieści kanterberyjskie (I racconti di Canterbury), 1971
•  Dwunasty grudnia 1972 (Dodici dicembre 1972), 1972
•  Pasolini e... la forma della città (dokumentalny, krótkometrażowy), 1974
•   Mury Sany (Le mura di Sana'a, dokument krótkometrażowy), 1974
•   Kwiat tysiąca i jednej nocy (Il Fiore della mille e una notte), 1974
•   Zapiski do Orestei afrykańskiej (Appunti per una Orestiade africana), 1975
•   Salò, czyli 120 dni Sodomy (Salo o le 120 giornate di Sodoma), 1975

Scenariusz:

•  Ucieczka w Dolomity (Prigioniero della montagna), 1955
•  La Donna del fiume, 1955
•  Noce Cabirii (Le Notti di Cabiria), 1957
•   Kokietka Marisa (Marisa la civetta), 1957
•  Młodzi małżonkowie (Giovani mariti), 1958
•  Ragazzi di vita, nowela w filmie Noc brawury (La Notte Brava), 1959
•  Śmierć przyjaciela (Morte di un amico), 1959
•  Zdarzyło się w Rzymie (La Giornata balorda), 1960
•  Il Carro armato dell'8 settembre, 1960
•   Długa noc w 1943 (La Lunga notte del '43), 1960
•  Słodkie życie (La Dolce vita), 1960
•   Piękny Antonio (Il Bell'Antonio), 1960
•   Włóczykij (Accattone), 1961
•  Dziewczyna w oknie (La Ragazza in vetrina), 1961
•   Milano nera, 1961
•  Twaróg (La Ricotta), nowela w filmie Ro.Go.Pa.G., 1962
•   Mamma Roma, 1962
•  Una Vita violenta, 1962
•  Kostucha (La Commare secca), 1962
•  Wściekłość (La Rabbia), 1963
•  Ewangelia według Mateusza (Vangelo secondo Matteo), 1964
• Zgromadzenie miłosne (Comizi d’amore), 1964
• Wizja lokalna w Palestynie do Ewangelii według Mateusza (Sopraluoghi in Palestina per il vangelo secondo Matteo, dokumentalny), 1964
•   Ptaki i ptaszyska (Uccellacci e uccellini), 1966
•  Król Edyp (Edipo re), 1967
•  Ziemia widziana z księżyca (La Terra vista dalla luna), część filmu Czarownice (Le Streghe), 1966
•  Che cosa sono le nuvole?, część filmu Kaprys włoski (Capriccio all'italiana), 1968
•  Teoremat (Teorema), 1968
•  Chlew (Porcile), 1969
•  Miłość i gniew (Amore e rabbia), 1969
•  Medea, 1969
•  Ostia, 1970
•  Dekameron (Il Decameron), 1970
•  Dwunasty grudnia 1972 (Dodici dicembre 1972), 1972
•  Opowieści kanterberyjskie (I Racconti di Canterbury), 1971
•  Storie scellerate, 1973
•  Pasolini e... la forma della citta (dokumentalny, krótkometrażowy), 1974
•  Mury Sany (Le mura di Sana'a, dokument krótkometrażowy), 1974
•  Kwiat tysiąca i jednej nocy (Il Fiore della mille e una notte), 1974
•  Zapiski do Orestei afrykańskiej (Appunti per una Orestiade africana), 1975
•  Salo, czyli 120 dni Sodomy (Salo o le 120 giornate di Sodoma), 1975
•  Mulheres... Mulheres (na podstawie opowiadania Morire d'Amore), 1981
•  Calderon (Calderón), 1981
•  L’altro enigma, 1988
•  L`Intesa, 1995
•  Le Bassin de J.W., 1997
•  Yesu, 1998

Zdjęcia:

•   Król Edyp (Edipo re), 1967
•   Zapiski do Orestei afrykańskiej (Appunti per una Orestiade africana), 1975

Muzyka:

  Dekameron (Il Decameron), 1970

Aktor:

•   Il Gobbo jako Monco, 1960
•   Zgromadzenie miłosne (Comizi d’amore) jako reporter przeprowadzający wywiad, 1964
•   Wizja lokalna w Palestynie do Ewangelii według Mateusza (Sopraluoghi in Palestina per il vangelo secondo Matteo, dokumentalny) jako on sam, 1964
•   Król Edyp (Edipo re) jako kapłan, 1967
•   Requiescant jako Don Juan, 1967
•   Wskazówki względem filmu o Indiach (Appunti per un film sull'india) jako on sam, 1969
•   Dekameron (Il Decameron) jako Allievo di Giotto, 1970
•   Pier Paolo Pasolini: A Film Maker's Life jako on sam, 1971
•   Opowieści kanterberyjskie (I Racconti di Canterbury) jako Geoffrey Chaucer, 1971

Bibliografia podmiotowa:

Poezja:

•   Le poesie a Casarsa, 1942
•   La meglio gioventù, 1954
•   Le ceneri di Gramsci, 1957
•   L'usignolo della chiesa cattolica, 1958
•   La religione del mio tempo, 1961
•   Poesia in forma di rosa, 1964
•   Trasumanar e organizzar, 1971
•   La nuova gioventù, 1975

Eseje:

•   Passione e ideologia, 1960
•   Canzoniere italiano, poesia popolare italiana, 1960
•   Empirismo eretico, 1972
•   Lettere luterane, 1976
•   Le belle bandiere, 1977
•   Descrizioni di descrizioni, 1979
•   Il caos, 1979
•   La pornografia è noiosa, 1979
•   Scritti corsari (1985?), 1975
•   Lettere (1940–1954), 1987

Dramaty:

•   Orgia, 1968
•   Chlew (Porcile), 1968
•   Calderón, 1973
•   Pilades (Pilade), 1977
•   Affabulazione, 1977
•   Bestia stylu (Bestia da stile), 1977

Źródła internetowe:

Pier Paolo Pasolini ::: Autorzy ::: Encyklopedia teatru polskiego

Pier Paolo Pasolini – Wikipedia, wolna encyklopedia