Czytelnia / Stanisław Vincenz
Stanisław Vincenz (ur. 30 listopada 1888 roku w Słobodzie Rungurskiej, zm. 28 stycznia 1971 roku w Lozannie) – etnograf, eseista, badacz kultury, filozof, powieściopisarz, tłumacz.
Uczęszczał do C. K. Wyższym Gimnazjum w Kołomyi (1899–1906) oraz w Stryju (1904/1905). Studia podjął najpierw we Lwowie, a później w Wiedniu, uzyskując tytuł doktora za dysertację o wpływie Hegla na filozofię Feuerbacha. Nauczył się rosyjskiego, języka pogardzanego w Galicji. Przekładał Dostojewskiego. Walczył w I wojnie światowej, a po jej zakończeniu wstąpił do Wojska Polskiego. Po demobilizacji działał w Polskim Stronnictwie Ludowym „Wyzwolenie”. Publikował także w związanym z piłsudczykami czasopiśmie „Droga”, pisząc głównie teksty poświęcone filozofii religii. Był wykładowcą w szkole wojskowej (Modlin). Brał udział w wyprawie Piłsudskiego na Kijów. Unieważniono jego nominację na stanowisko urzędnika 1 kategorii w Urzędzie Wojewódzkim (Stanisławów) wobec niezgłoszenia się do służby (1927). Założył wraz ze Stanisławem Baczyńskim tygodnik „Wiek XX” (1928). Interesowały go problemy Huculszczyzny. Na początku lat 30. rozpoczął pracę nad książką Prawda starowieku, czyli pierwszym tomem cyklu Na wysokiej połoninie. Książka będąca początkiem trylogii ukazała się finalnie w 1936 roku. Jego dzieła tłumaczono na wiele języków, w tym ukraiński oraz węgierski. Po rozpoczęciu II wojny światowej przedostał się na Węgry razem z synem i Jerzym Stempowskim, a gdy powrócił, by przeprowadzić resztę rodziny, został aresztowany przez NKWD. Po zwolnieniu ponownie uciekł do wspomnianego kraju, gdzie nawiązał liczne kontakty z pisarzami madziarskimi. Stał się też autorytetem wśród miejscowego uchodźstwa polskiego. Gdy wojna się skończyła, zamieszkał na jakiś czas w Niemczech. Potem osiadł we Francji. Znaczną część roku spędzał w małej miejscowości alpejskiej La Combe–de–Lancey. Współpracował z paryską „Kulturą” i londyńskimi „Wiadomościami”. Zgromadził wokół siebie „prywatną akademię platońską”, do La Combe po nauki przyjeżdżali do niego głównie młodzi Szwajcarzy. W 1964 roku, ze względu na pogarszający się stan zdrowia pisarza, wraz z rodziną przeniósł się na stałe do Lozanny nad Jeziorem Genewskim, gdzie pisarz po niespełna siedmiu latach zmarł. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1938).
Twórczość:
Cykl Na wysokiej połoninie:
- Na wysokiej połoninie. Prawda starowieku, 1938
- Na wysokiej połoninie. Nowe czasy (Zwada), 1970
- Na wysokiej połoninie. Barwinkowy wianek, 1979
Pozostałe publikacje:
- O książkach i czytaniu, 1942
- Po stronie pamięci, 1965
- Dialogi z Sowietami, 1966
- Tematy żydowskie, 1977
- Z perspektywy podróży, 1980
- Po stronie dialogu, 1983
- Powojenne perypetie Sokratesa, 1985
- Outopos. Zapiski z lat 1938–1944, 1992
- Atlantyda. Pisma rozproszone z lat II wojny światowej, 1994
Źródła internetowe:
Kultura paryska - STANISŁAW VINCENZ
Stanisław Vincenz - Więź (wiez.pl)
Stanisław Vincenz - Życie i twórczość | Artysta | Culture.pl
Stanisław Vincenz – Wikipedia, wolna encyklopedia
