Czytelnia / Bolesław Prus
Właściwie Aleksander Głowacki herbu Prus – pisarz, prozaik, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu. Urodził się w 1847 roku w Hrubieszowie na Lubelszczyźnie. Osierocony w wieku 3 lat przez matkę, a w wieku lat 9 przez ojca, przeszedł pod opiekę babki, a po jej śmierci zamieszkał u ciotki w Lublinie, gdzie uczęszczał do Powiatowej Szkoły Realnej. Następnie znalazł się w Siedlcach pod opieką starszego brata Leona Głowackiego, pracującego jako nauczyciel historii. Wraz z nim przeprowadził się w 1862 roku do Kielc, gdzie rozpoczął naukę w gimnazjum.
Pod wpływem brata, działacza frakcji „Czerwonych”, mając 16 lat, przerwał naukę w gimnazjum i wziął udział w powstaniu styczniowym. Został ranny i dostał się do rosyjskiej niewoli, jednak ze względu na młody wiek oraz dzięki wstawiennictwu ciotki, po wyjściu ze szpitala pozwolono mu wrócić do Lublina i zamieszkać z rodziną. W 1864 roku opublikowano w „Kurierze Niedzielnym” jego wiersz Do Pegaza, podpisany pseudonimem Jan w Oleju.
W 1864 roku został aresztowany za udział w powstaniu. Sąd wojskowy pozbawił go szlachectwa, a także oddał pod opiekę wuja Klemensa Olszewskiego, gdyż opiekujący się dotychczas młodszym bratem Leon Głowacki cierpiał na nieuleczalną chorobę psychiczną. Po zwolnieniu z więzienia Aleksander kontynuował naukę w lubelskim gimnazjum, które ukończył w 1866 roku z wynikiem celującym.
Wstąpił do Szkoły Głównej w Warszawie na Wydział Matematyczno-Fizyczny. Zarabiał jako guwerner i korepetytor. W wolnych chwilach pisywał listy do „Kuriera Świątecznego”. Trudności materialne sprawiły, że będąc na trzecim roku zmuszony był przerwać studia. Przeniósł się do Puław, gdzie podjął naukę na Wydziale Leśnym Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa, jednak w 1870 roku wrócił do Warszawy, gdyż popadł w konflikt z jednym z rosyjskich profesorów. Próbował różnych zawodów, był fotografem, ulicznym mówcą, ślusarzem w fabryce Lilpopa i Raua. W 1871 roku przetłumaczył i napisał streszczenie dzieła angielskiego filozofa Johna Stuarta Milla Logika. Próbował też sił jako dziennikarz.
Za debiut prasowy Aleksandra Głowackiego uważa się zamieszczony w czasopiśmie „Opiekun domowy” w 1872 roku artykuł społeczny Nasze grzechy. Tego samego roku w czasopiśmie „Niwa” opublikowany został jego pierwszy artykuł popularnonaukowy O elektryczności. Na łamach „Opiekuna domowego” ukazywały się też felietony Listy ze starego obozu, które autor po raz pierwszy podpisał pseudonimem Bolesław Prus.
Głowacki rozpoczął również współpracę z satyrycznymi pismami „Mucha” i „Kolce”. W 1874 roku związał się z „Kurierem Warszawskim”, na łamach którego ukazała się seria siedmiu utworów z cyklu Szkice warszawskie. Ta sama gazeta od roku 1875 zaczęła zamieszczać Kartki z podróży (felietony i reportaże pisane podczas licznych wędrówek reporterskich po kraju) oraz Kronikę tygodniową, która przyniosła wówczas Prusowi największą popularność. W 1875 roku wziął ślub z Oktawią Trembińską.
W 1876 roku rozpoczął współpracę z czasopismem „Ateneum” (do którego pisał głównie Kroniki miesięczne), natomiast w 1877 z tygodnikiem „Nowiny”. W 1882 objął redakcję tej gazety. W 1883 roku związał się z „Tygodnikiem Ilustrowanym”, a w 1887 z „Kurierem Codziennym”. Większość jego opowiadań, nowel, a później powieści była po raz pierwszy publikowana na łamach gazet, z którymi współpracował. Gdy w 1883 roku prowadzone przez niego czasopismo „Nowiny” upadło, pisarza znowu dotknęły problemy finansowe. Poświęcił się wówczas głównie pracy nad powieściami.
W 1885 roku poznał Stanisława Witkiewicza, który był wówczas współredaktorem czasopisma „Wędrowiec”. Dzięki znajomości z Witkiewiczem, Prus przez krótki czas związany był z „Wędrowcem”, na łamach którego opublikował kilka nowel i opowiadań oraz Placówkę. W 1895 roku odbył podróż do Niemiec, Czech, Szwajcarii i Francji.
Pod koniec życia, dzięki ożywionej działalności publicystycznej stał się autorytetem w oczach opinii publicznej. Postrzegano go jako wzorowego reprezentanta postawy zgodnej z założeniami pracy organicznej i utylitaryzmu. Do końca życia chętnie brał udział w akcjach społecznych i obejmował patronat wielu inicjatyw oraz przedsięwzięć.
Zmarł na atak serca w 1912 roku, w wieku 64 lat. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość:
Nowele i opowiadania:
- Lokator poddasza (1875)
- Pałac i rudera (1875)
- Szkatułka babki (1878)
- Przygoda Stasia (1879)
- Powracająca fala (1880)
- Michałko (1880)
- Antek (1880)
- Katarynka (1880)
- Nawrócony (1881)
- Kamizelka (1882)
- On (1882)
- Milknące głosy (1883)
- Grzechy dzieciństwa (1883)
- Na wakacjach (1884)
- Omyłka (1884)
- Pleśń świata (1884)
- Żywy telegraf (1884)
- Cienie (1885)
- Z legend dawnego Egiptu (1888)
- Sen (1890)
Powieści:
- Dusze w niewoli (1877)
- Anielka (jako Chybiona powieść w 1880; ostateczna wersja w 1885)
- Placówka (1886)
- Lalka (1890)
- Emancypantki (1894)
- Faraon (1897)
- Dzieci (1908)
Źródła internetowe:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Prus
https://culture.pl/pl/tworca/boleslaw-prus-aleksander-glowacki
