Nowy Napis Co Tydzień #169 / Pokolenie Solidarności #41/42 – podwójny odcinek na 42. rocznicę założenia NSZZ „Solidarność”

Projekt „Pokolenie Solidarności” gromadzi historie działaczy polskiej opozycji antykomunistycznej. W każdym odcinku oddajemy głos uczestnikom ruchu, którzy wspominają często nieznane bądź zapomniane epizody ze swojego udziału w narodowym zrywie „Solidarności”. Utworzona w ten sposób kronika dopełnia osobistymi przeżyciami obraz walki o niepodległość Polski.

Z okazji czterdziestej drugiej rocznicy założenia NSZZ „Solidarność” przypadającej 17 września, prezentujemy podwójny, czterdziesty pierwszy i czterdziesty drugi odcinek audycji.

Część I – Stanisław Marczuk

Urodzony w 1935 roku w Doktorcach k. Suraża, działacz opozycyjny okresu PRL, absolwent Politechniki Białostockiej i pracownik Fabryki Przyrządów i Uchwytów Ponar-Bial w Białymstoku. W 1980 roku współorganizator i uczestnik strajków w zakładzie, w IX 1980 członek Komitetu Robotniczego, od IX 1980 w „Solidarności” jako sekretarz Komitetu Założycielskiego, następnie przewodniczący KZ.
Od X 1980 członek Prezydium MKZ „Solidarność” w Białymstoku. Po 13 grudnia 1981 w ukryciu. Od marca 1982 przewodniczący tajnej Tymczasowej Komisji Regionalnej „Solidarność” Region Białystok (w kontakcie ze strukturami podziemnymi w Gdańsku i Warszawie); organizator manifestacji, sygnatariusz odezw i ulotek TKR. Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, poddawany rewizjom.

Odcinek 1

Stanisław Marczuk urodził się w 1935 roku w Doktorcach. Pracował w Fabryce Przyrządów i Uchwytów w Białymstoku. Był tam prawdziwym przeciwnikiem politycznym. Jak mówi, wychowywał się w tradycji powojennej. Już w szkole zadawał nauczycielom niewygodne pytania.

Odcinek 2

Stanisław Marczuk w grudniu 1981 roku uczestniczył w zebraniu Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. Tam zastał go stan wojenny. Nie został zatrzymany, bo w Grand Hotelu w Sopocie był zameldowany jako turysta.

Odcinek 3

Stanisław Marczuk w audycji opowiada o swoich losach po ogłoszeniu stanu wojennego. Jak mówi, nie został aresztowany, ale przez lata ciągle go nękano. Jego mieszkanie zostało poddane rewizji. Funkcjonariusze najpierw wyłamali drzwi, a potem zarekwirowali mu pieniądze, neseser i kożuch.

Odcinek 4

Stanisław Marczuk został zwolniony z Fabryki Przyrządów i Uchwytów 13 grudnia 1981 roku, mimo że była to niedziela. Ukrywał się do 1983 roku. Po ujawnieniu się nigdzie nie mógł znaleźć zatrudnienia, nawet jako robotnik. „Dlatego całą swoją pracę poświęciłem podziemnej „Solidarności” – tłumaczy.

Odcinek 5

W audycji Stanisław Marczuk opowiada jak wyglądała jego podziemna działalność, kiedy pozostawał w ukryciu. Tłumaczy również w jaki sposób opuścił kryjówkę. To był skrzętnie przemyślany plan. „Uzgodniłem z profesorem Kalicińskim, że znaleźli zawałowca na ulicy” – wspomina.

Część II – Ewa Zydorek

Ukończyła studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1981 wstąpiła do NSZZ „Solidarność” – była sekretarzem Komisji Zakładowej przy Okręgowym Przedsiębiorstwie Rozpowszechniania Filmów w Poznaniu, gdzie pracowała. Po wprowadzeniu stanu wojennego organizowała pomoc dla osób internowanych i ich rodzin. Od 1982 do 1989 kolportowała prasę podziemną. W latach 1983–1984 redaktorka niezależnego pisma „Rezonans”, a w latach 1988–1989 współpracowniczka „Nauczyciela”. Współtwórczyni wydawnictwa „Awers”. Od stycznia 1984 współpracowała z Międzyzakładową Radą „Solidarności” w Poznaniu. W 1987 uczestniczyła w akcji wywieszenia flagi „Solidarności” na trakcji tramwajowej przy Zakładach im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. 11 listopada 1988 została dotkliwie pobita przez ZOMO za udział w obchodach Święta Niepodległości.

Obecnie sekretarz Komisji Krajowej NSZZ Solidarność.

Odcinek 1

W 1981 roku Ewa Zydorek wstąpiła do NSZZ „Solidarność” – była sekretarką Komisji Zakładowej przy Okręgowym Przedsiębiorstwie Rozpowszechniania Filmów w Poznaniu, gdzie pracowała.

Odcinek 2

Ewa Zydorek wspomina kino i to jakie filmy się wtedy oglądało. „Na zewnątrz było szaro, ale my prowadziliśmy ciekawe życie, do którego zapraszaliśmy innych ludzi” – wspomina Zydorek.

Odcinek 3

„Solidarność” zmieniła nas wszystkich – mówi Ewa Zydorek. Po wprowadzeniu stanu wojennego Zydorek musiała szukać pracy. Pracowała jako sekretarka medyczna, później – szkolna nauczycielka.

Odcinek 4

Ewa Zydorek wspomina swojego męża. Mówi o rozstaniu z rodziną. „Ciągle mnie nie było, ciągle zajmowałam się sprawami świata, a nie rodziny” – mówi Zydorek.

Wszystkie odcinki z serii „Pokolenie Solidarności” są dostępne na naszym profilu w Spotify oraz w Podcastach Google.