Czytelnia / Józef Czapski
Józef Maria Franciszek Czapski herbu Leliwa (właśc. hrabia Hutten-Czapski, ur. 3 kwietnia 1896, zm. 12 stycznia 1993) – polski artysta malarz i pisarz, major Wojska Polskiego. Studiował w Petersburgu, w październiku 1918 zapisał się do warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, wkrótce potem wyjechał do Petersburga z misją poszukiwania zaginionych ułanów 1 p.uł. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej i otrzymał Order Virtuti Militari. W latach 1921–1924 kontynuował naukę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, między innymi u Józefa Pankiewicza. Od 1924 do 1931 przebywał z grupą kapistów (między innymi z Janem Cybisem i Zygmuntem Waliszewskim) w Paryżu. W latach 30. w Warszawie, współpracował między innymi z „Głosem Plastyków” i „Wiadomościami Literackimi”.
W czasie II wojny światowej był więziony w obozach jenieckich ZSRR – internowany w Starobielsku, Pawliszczew Borze i obozie jenieckim NKWD w Griazowcu pod Wołogdą. Zwolniony został w 1941 roku na mocy układu Sikorski-Majski. Natychmiast wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (Armia Andersa), gdzie zajmował się bezskutecznym poszukiwaniem „zaginionych” oficerów polskich w ZSRR – jak się okazało w kwietniu 1943 roku – ofiar zbrodni katyńskiej. Został szefem przysztabowego Wydziału Propagandy i Informacji, gdzie odpowiedzialny był za sprawy kulturalno-oświatowe w armii. Współredagował pierwsze numery „Orła Białego”. Przewędrował szlakiem 2. Korpusu przez Bliski Wschód do Włoch, gdzie brał udział w kampanii włoskiej. Uczestniczył, jako delegat rządu RP na emigracji, w międzynarodowej komisji badającej zbrodnię katyńską. Przeżycia z pobytu w Sowietach opisał w książkach Wspomnienia starobielskie i Na nieludzkiej ziemi. Od 1946 w Paryżu, współtworzył paryską „Kulturę. Swoje artykuły i eseje umieszczał ponadto w pismach francuskich: „Le Figaro Littéraire”, „Preuves”, „Gavroche”, „Nova et Vettera”, „Carrefour”. Współorganizował Kongres Wolności Kultury w Berlinie (1950).
Swoje obrazy pokazywał na wystawach we Francji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Brazylii, Belgii. W Polsce jego twórczość była praktycznie niedostępna – po przełomie października 1956 roku, odbyły się wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu i Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, ale zorganizowanie kolejnej było możliwe dopiero w 1986 roku
Czapski został pochowany 15 stycznia 1993 roku na cmentarzu w sąsiadującej z Maisons-Laffitte miejscowości Le Mesnil-le-Roi.
Twórczość:
- Józef Pankiewicz. Życie i dzieło. Wypowiedzi o sztuce, M. Arct 1936
- O Cézanne’ie i świadomości malarskiej, Instytut Propagandy Sztuki 1937
- Proust contre la déchéance. Conférences au camp de Griazowietz, „Kultura” 1948
- Wspomnienia starobielskie, Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu 1944 .
- Lettre ouverte à Jacques Maritain et François Mauriac, „Orzeł Biały” 1944
- Na nieludzkiej ziemi, Kraków 1949 .
- Oko, Kraków 1960.
- Dwugłos wspomnień, wespół z Marią Czapską; Polska Fundacja Kulturalna 1965.
- Tumult i widma, Kraków 1981
- Patrząc. Z autoportretem i 19 rysunkami autora, Kraków 1983
- Dzienniki, Wspomnienia, Relacje, Kraków 1986
- Swoboda tajemna, Warszawa 1989.
- Czytając, Warszawa 1989.
- Wyrwane strony, Warszawa 2010
- Józef Czapski – Podziemna korona. Fragmenty dzienników, rysunki, kalendarium życia, „Obserwator” 1993.
- Świat w moich oczach, Ząbki-Paris 2001
- Rozproszone: teksty z lat 1925–1988, Biblioteka „Więzi” 2005.
Źródła internetowe:
Twórczość
O twórczości
- Słowo wstępne
- Referat
- Debaty
- Szkice
- Recenzje
- Filmy
- Filmy, Temat tygodnia