Czytelnia / Marian Hemar
Marian Hemar (ur. 6 kwietnia 1901 roku we Lwowie, zm. 11 lutego 1972 roku w Dorking) – poeta, satyryk, komediopisarz, dramaturg, tłumacz poezji i autor tekstów piosenek.
Pochodził z rodziny żydowskiej. Uczęszczał do VII Gimnazjum we Lwowie, a następnie kształcił się w kierunku medycyny i filozofii na Uniwersytecie Jana Kazimierza tamże. Studia przerwał i zajął się pracą literacką. Debiutował jako poeta tomem wierszy Dzik i świnia (1922). Należał do grupy poetyckiej Pięciu, ale przede wszystkim z rosnącym powodzeniem pisał teksty do kabaretów, szopek politycznych, rewii, wreszcie teatrom dostarczał komedie. W połowie lat 20. przeprowadził się do Warszawy. Był kierownikiem literackim najpopularniejszych scen kabaretowych w stolicy – Qui Pro Quo (razem z Julianem Tuwimem, 1929–1931), Bandy (wraz z Tuwimem i Fryderykiem Járossym, 1931–1933) Cyganerii Warszawskiej (1933–1934), Wielkiej Rewii (1934–1936), Cyrulika Warszawskiego (1936–1939). Prowadził również ze Stefanem Jaraczem i Marią Modzelewską Teatr Nowa Komedia (1933–1934). Po rozpoczęciu II wojny światowej wyjechał z Polski. Odbył dramatyczną wędrówkę przez Rumunię i Turcję do Palestyny. Został tam strzelcem z cenzusem w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich. Otrzymał rozkaz napisania rewii na akademię z okazji 3 Maja (1941). Napisał wtedy między innymi słynną pieśń–hymn Karpacka Brygada. Potem przydzielono go do teatralnej i literackiej „Czołówki”, pojechał więc do Egiptu. Dla objazdowego teatru Brygady napisał rewie, takie jak: Ich pięciu, Pokropieni i pies czy Pamiętaj o tym, wnuku. W kairskim radiu redagował polskie audycje, przygotowywał programy muzyczne, poetyckie oraz akompaniował na fortepianie śpiewającym aktorom. W 1942 roku zamieszkał w Anglii, gdzie pozostał do końca życia. Pracował w Wydziale Prac Kulturalno–Oświatowych Biura Opieki nad Żołnierzem MON, prowadził polski kabaret w klubie Orzeł Biały i w tym samym miejscu powołał do życia scenę dramatyczną. Współpracował z emigracyjnym Teatrem Polskim Związku Artystów Scen Polskich, w którym reżyserował własne komedie. Był jednym z najpopularniejszych autorów w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Na tej antenie przygotowywał cotygodniowy kabaret polityczny „Teatr Hemara”. Wygłaszał w nim wierszowane komentarze satyryczne do bieżących wydarzeń. Sam siebie określił mianem „Polaka z ochotniczego zaciągu”. Pisał do londyńskich „Wiadomości” i „Tygodnia Polskiego”. Nie zgadzał się na komunistyczne zniewolenie Polski. Jego utwory były objęte cenzurą PRL. Do końca życia był urzeczony polskością i Lwowem. Piosenki z jego tekstami stawały się przebojami i żyją do dziś, na przykład: Tyle jest miast, Kiedy znów zakwitną białe bzy czy Miłość ci wszystko wybaczy. Wśród komedii Hemara należy wymienić chociażby: Dwaj panowie B., Firma, Cud biednych ludzi, Dług honorowy. Jest także autorem wielu wierszy, między innymi Ballady o białym byku. Wydał również w swoim, wysoko ocenionym, przekładzie SonetyShakespeare'a (1968) oraz Ody Horacjusza (1971). Według jego scenariuszy zrealizowano w przedwojennej Polsce filmy: Panienka z poste restante, ABC miłości, Śluby ułańskie. On sam jest bohaterem filmów dokumentalnych Wspomnij mnie(1989) w reżyserii Mariana Kubery i Tu mówi Hemar… (2001) według scenariusza Leszka Platty. Anna Mieszkowska opracowała książkę o autorze: Ja, kabareciarz. Marian Hemar od Lwowa do Londynu (2006). Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1972).
Wybrana twórczość:
- Dzik i Świnia, 1922
- Koń trojański, 1936
- Marchewka: pamiętnik satyryczny, 1943
- Adolf Wielki: pamflet i dygresje, 1943
- Lata londyńskie, 1946
- Satyry patetyczne, 1947
- Siedem lat chudych, 1955
- Im dalej w las: wiersze, 1963
- Rzeź Pragi, 1968
- Ściana uśmiechu, 1968
- Wiersze staroświeckie; Londyn, 1971
- Chlib kulikowski, 1971
- Liryki, satyry, fraszki (wiersze do druku zebr. Włada Majewska), 1990
- Chlib kulikowski: wiersze, satyry, piosenki, 1990
- Kiedy znów zakwitną białe bzy: utwory wybrane, 1991
- Pięć sztuk scenicznych, 1994
- Dom jest daleko, Polska wciąż jest blisko: wybór wierszy i piosenek, 2000
- Moja przekora: satyry polityczne z lat 1943–1971, 2001
Źródła internetowe:
Marian Hemar - Życie i twórczość | Artysta | Culture.pl
Marian Hemar | #M2WSwirtualnie | Muzeum II Wojny Światowej (muzeum1939.pl)
Marian Hemar ::: Autorzy ::: Encyklopedia teatru polskiego
Marian Hemar (1901-1972) - Postacie | dzieje.pl - Historia Polski
