Czytelnia / Zbigniew Nienacki
Zbigniew Nienacki (właściwie Nowicki, ur. 1 stycznia 1929 roku w Łodzi, zm. 23 września 1994 roku w Jerzwałdzie) – pisarz i dziennikarz. Autor książkowej serii przygód o Panu Samochodziku.
Jako młody chłopak został wraz z rodziną wysiedlony ze swego miasta do Słupi Skierniewickiej. Mając dwanaście lat postanowił, że zostanie pisarzem. Po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Łodzi i rozpoczął naukę w Liceum Ogólnokształcącym. Będąc jeszcze uczniem podjął pierwszą próbę literacką. Napisał powieść dla młodzieży Związek Poszukiwaczy Skarbów (1946), która była drukowana w odcinkach, w tygodniku „Przyjaciel”. W następnym roku opublikował kilka wierszy w czasopiśmie „Kuźnica”. Wyjechał do Szklarskiej Poręby, gdy ukończył szkołę średnią. Tamże krótko pracował jako wychowawca w Domu Dziecka Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Studiował w Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi, a następnie otrzymał stypendium w moskiewskim Wszechzwiązkowym Państwowym Instytucie Kinematografii. To właśnie w Związku Radzieckim zetknął się po raz pierwszy z ideologią stalinizmu. Nie potrafił jednak zaakceptować „kultu jednostki”, uznano go więc za „antystalinowca”. Po zakończeniu pierwszego roku studiów, musiał zrezygnować z nauki i opuścić uczelnię. Znów zamieszkał w Łodzi, lecz otrzymał „wilczy bilet”, czyli zakaz drukowania swoich utworów oraz dalszego kształcenia się. Po pewnym czasie otrzymał etat redaktora w „Głosie Robotniczym”, gdzie pracował do 1958 roku. Powierzono mu też kierowanie działem reportażu w tygodniku „Odgłosy” (1951–1962). Jego publikacje stały się jednocześnie pierwszymi szkicami do późniejszych powieści: Tajemnice grobów i kurhanów (1958), Na tropie tajemniczego Ałbazina (1958). Uznawał powieść Uroczysko (1957) za swój właściwy debiut. Lata sześćdziesiąte przyniosły Polsce kilka zmian politycznych, które umożliwiły Nienackiemu porzucenie dziennikarstwa i zajęcie się pisarstwem „na pełny etat”. Powstawały kolejne książki dla młodzieży: Skarb Atanaryka(1960) czy Pozwolenie na przywóz lwa (1961). Równocześnie pisarz tworzył dzieła dla czytelników dorosłych: Worek Judaszów (1961), Podniesienie (1963), Laseczkę i tajemnicę (1963). W tym, okresie powstały też pierwsze tomy przygód Pana Samochodzika: Wyspa złoczyńców (1964), Templariusze (1966), Księga strachów (1967). Nienacki i tytułowy bohater stali się zjawiskiem literackim, jak również kulturowym. Niektóre pozycje z tejże serii doczekały się swoich adaptacji filmowych. Pełnił funkcję ławnika sądowego w Łodzi, potem radnego Wojewódzkiej Rady Narodowej (1962–1965). Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Związku Literatów Polskich. Z czasem przeprowadził się do Jerzwałdu. Na wsi powstały kolejne powieści dla młodzieży, które przyniosły mu ogromną popularność oraz uznanie. Książki Nienackiego przełożono na wiele języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński, czeski, słowacki, bułgarski, węgierski, gruziński, ormiański, baszkirski i kirgiski.
Twórczość:
Seria o Panu Samochodziku:
- Pozwolenie na przywóz lwa, 1961 (nowy tytuł: Pierwsza przygoda Pana Samochodzika)
- Uroczysko, 1957 (nowy tytuł: Pan Samochodzik i święty relikwiarz)
- Skarb Atanaryka, 1960 (nowy tytuł: Pan Samochodzik i skarb Atanaryka)
- Wyspa Złoczyńców, 1964 (nowy tytuł: Pan Samochodzik i Wyspa Złoczyńców)
- Pan Samochodzik i templariusze, 1966
- Księga strachów, 1967 (nowy tytuł: Pan Samochodzik i dziwne szachownice)
- Niesamowity dwór, 1969 (nowy tytuł: Pan Samochodzik i niesamowity dwór)
- Nowe przygody Pana Samochodzika, (1970) (nowy tytuł: Pan Samochodzik i Kapitan Nemo)
- Pan Samochodzik i zagadki Fromborka, 1972
- Pan Samochodzik i Fantomas, 1973
- Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic, 1975
- Pan Samochodzik i Winnetou, 1976
- Pan Samochodzik i Niewidzialni, 1977
- Pan Samochodzik i złota rękawica, 1979
- Pan Samochodzik i człowiek z UFO, 1985 (nowy tytuł: Pan Samochodzik i Nieśmiertelny)
- Pan Samochodzik i nieuchwytny kolekcjoner, 1997 (książka dokończona przez Jerzego Ignaciuka)
- Pan Samochodzik i testament rycerza Jędrzeja, 1997 (zaadaptowany tekst Zabójstwo Herakliusza Pronobisa przez Jerzego Ignaciuka)
Powieści dla dorosłych:
- Worek Judaszów, 1961
- Podniesienie, 1963
- Laseczka i tajemnica, 1963
- Z głębokości, 1964
- Sumienie, 1965
- Liście dębu, 1967 (tom 1), 1969 (tom 2)
- Mężczyzna czterdziestoletni, 1971
- Uwodziciel, 1978
- Raz w roku w Skiroławkach, 1983 (tom 1 i 2)
- Wielki las, 1987
- Dagome iudex, 1989–1990 (wydane także jako Historia sekretna)
Dramat:
- Termitiera, 1962
- Golem, 1963
- Styks, 1966
- Opowieść o Bielinku, 1966
- Sztuki teatralne, 2004
Filmografia:
- Wyspa złoczyńców, 1965
- Z przygodą na ty, 1966
- Akcja Brutus, 1970
- Samochodzik i templariusze, 1971
- Pan Samochodzik i niesamowity dwór, 1986
Źródła internetowe:
