Nowy Napis Co Tydzień #233 / Szkice piórkiem

Z przyjmenością informujemy, że „Szkice piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego można już nabyć w przedsprzedaży w e-sklepie Instytutu Literatury. Autorem wstępu i opracowania jest Piotr Śniedziewski.

(fragment wstępu)

Szkice piórkiem, czyli między dokumentem a wyobraźnią

Bobkowski, mimo iż jest autorem stosunkowo licznych opowiadań (między innymi zbioru Coco de Oro. Szkice i opowiadania z 1970 roku), esejów (na przykład Ikkos i Sotion oraz inne szkice wydanych w 2009 roku) oraz bogatej korespondencji (zachowały się listy do matki, Jerzego Giedroycia, Anieli Mieczysławskiej, Jarosława Iwaszkiewicza), przeszedł do historii literatury polskiej główne jako autor Szkiców piórkiem wydanych po raz pierwszy w roku 1957 przez Instytut Literacki w Paryżu. Po latach Giedroyc tak wspominał moment wydania Szkiców piórkiem: „Moim zdaniem to jest jedna z najważniejszych książek opublikowanych przez Instytut Literacki. I to nie tylko ze względu na jej wartości literackie, ale także z powodu zawartych w niej bardzo interesujących refleksji dotyczących oceny sytuacji politycznej po przegranej wojnie”.

Trudno w jednoznaczny sposób określić charakter gatunkowy Szkiców piórkiem – głównie przez wzgląd na złożoną genezę tej książki. Pierwotnie Szkice piórkiem powstawały jako dziennik wojenny prowadzony przez Bobkowskiego od września 1939 roku do listopada 1946 roku. Nie był to jednak właściwie dziennik w ścisłym tego słowa znaczeniu, skoro duża jego część (obejmująca między innymi epizod związany z ewakuacją z Paryża oraz pobyt w Carcassonne) nie była spisywana na bieżąco – Bobkowski zredagował wspomniane fragmenty ex post, jesienią 1940 roku w Paryżu. Jeśli do tego dodamy informację o gruntownym przeredagowaniu wojennych notatek, na co pisarz zdecydował się w latach 50. w Gwatemali, genologiczny status Szkiców piórkiem stanie się niemożliwy do precyzyjnego określenia. Bobkowski nie udostępnił czytelnikom wojennej relacji bez retuszu – wprowadził daleko idące zmiany, poprawki, uzupełnienia. W konsekwencji tom opublikowany pod tytułem Szkice piórkiem niewiele ma wspólnego ze spostrzeżeniami spisywanymi przez autora na gorąco, bez żadnych ingerencji (stylistycznych bądź tematycznych). Wprost przeciwnie, można by rzec, że Szkice piórkiem to raczej zapiski, które wyszły spod ręki literata, dbającego o styl oraz intrygującą fabułę, a nie obserwatora, dla którego jedyną stawką pisania jest danie świadectwa. To właśnie sprawia, że tak trudno nam dziś sklasyfikować Szkice piórkiem – wymownym tego dowodem są spostrzeżenia Jana Czerneckiego, określającego to dzieło mianem „opowieści, dziennika, almanachu, traktatu filozoficznego, a może eseju, felietonu, reportażu”. [...]

Zachęcamy do zakupu książki!