Wydawnictwa / Biblioteka Krytyki Literackiej / Na ziemi i w niebie. Szkice o ziemskiej i niebieskiej ojczyźnie Jana Polkowskiego
- Wykaz stosowanych skrótów tytułów utworów Jana Polkowskiego
- Jan Polkowski – zarys recepcj
-
OJCZYZNA ZIEMSKA
-
Miejsce poety na ziemi
- Sakralne i demoniczne
- Zaczynając od mojego osiedla
- Nowa Huta w nowszych wierszach
- Prokocim i daleki Lwów
- Róg Loretańskiej i Kapucyńskiej
- Wawel i św. Jadwiga
- Tymowa. Między ziemią a niebem
-
W prowincji niepamięci. Mityczne Kresy Jana Polkowskiego
- Część I Poetycka genealogia
- Część II Z Ojczyzny do Ojczyzny
- Część III Popiół i obietnica
- Część IV Jak można mylić głoski?
- Część V Wyprawa na Kresy
-
Głosy – Antygony z Wybrzeża
- Część I Tragedia poza historią
- Część II Głosy i literacka tradycja
-
Miejsce poety na ziemi
-
OJCZYZNA NIEBIESKA
-
Żywioły i Duch Święty. Sygnały poezji religijnej w twórczości Jana Polkowskiego
- Część I Moment mistyczny
- Część II Katakumby i Duch Święty
-
Jan Polkowski, Piero della Francesca „Madonna brzemienna”
Interpretacja w kontekście esejów Zbigniewa Herberta i prozy Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, z dodatkiem wiersza Kazimierza Wierzyńskiego
- 1. Kontekst widzialny i niewidzialny
- 2. Współczesny kontekst
- 3. Literackie konteksty
- 4. Konteksty malarskie
- 5. Dopisek o życiu, śmierci i Zmartwychwstaniu
-
Żywioły i Duch Święty. Sygnały poezji religijnej w twórczości Jana Polkowskiego
-
ANEKS
-
Rozmowy z Różewiczem
- 1. Spóźniona rozmowa?
- 2. Nicość i dojrzały owoc słowa
- 3. Kim jest poeta w czasie pisania?
-
Rozmowy z Różewiczem
- Biogram Jana Polkowskiego
- Nota o autorze
- Nota edytorska
- Bibliografia
- Jan Polkowski,
ANTOLOGIA
-
To nie jest poezja / Oddychaj głęboko
- Translated from Polish
- Katakumby
- Strumień wieczności
- „Wysoko pod niebem żurawie leciały”
- Kapitulacja na froncie wschodnim
- Restauracja „Arkadia” Nowa Huta, plac Centralny
- *** [Ogień chodzi po tobie…]
- Tak, jestem obcy
- Chorał, wschód
- Wspomóż nas, Panie
- „Snuć miłość”
- *** [Świat to tylko powietrze…]
- *** [Odwiedzają mnie czasami…]
- Przesłanie pana X
- „Przedmioty mające związek z przestępstwem”
- „Sław’sia, Otieczestwo nasze swobodnoje…”Piosenka o poecie
- Czy narodziłeś się, człowieku
- „Nie znam tego człowieka”
- W okopach kościoła Niepokalanego Poczęcia
-
Ogień
- Wśród nas, nieczystych
- „Moja słodka Ojczyzno”
- Otworzy cię miecz
-
Drzewa
- *** [Nie było nic – oto co było…]
- *** [Bolałem nad sobą to znaczy…]
- Niech przepadnie zgiełk
- Europa
- *** [Jakież to było piękne…]
- Pragnąłem cię, chociaż byłem śmiertelny
- Zmierzch
- „Co nie jest wymówione, zmierza do nieistnienia”Czesław Miłosz
- *** [Nie ma ich jeszcze – kolory dopiero powstaną…]
- Miłości, miłości najboleśniej śpiewaj
- *** [Jestem tu między wami skrzydlate pagórki…]
- *** [Dobrze jest jeśli jest to coś co istnieć nie zdołało…]
- Sadzenie drzew
- Carskie wrota
-
Elegie z Tymowskich Gór
- *** [Zaistnieć to znaczy opisać tę lukę w pamięci…]
- *** [Nie mój – ten czas…]
- *** [Po wielokroć odkupiona a jednak ominęło cię światło…]
- *** [Mówi cień między rzeczami: kto jest w tobie…]
- *** [Tego dnia duch stał się kobietą…]
- *** [W ciemności – wiatr…]
- *** [Smak ziemi…]
- *** [Dziecko mówi: dotykam nieba…]
- *** [Pełen gracji panieński taniec…]
- *** [To co niejasne nadaje kształty…]
- *** [Noc Złota dolina…]
- *** [Ciemny kielich stoku Machulca…]
- *** [W deszczu Strzęp ziemi…]
-
Cantus
- Rzeka
- *** [Dziewanna nawłoć wrotycz…]
- Mniej światła
- Podróż do Święcian
- Pragnienie
- Pomieszane języki
- Głos
- „’Ain”
- „Juglans regia”
- Pniowo
- *** [Za wybitymi oknami i resztkami drzwi…]
- Mgły, ścierniska
- *** [Na początku była katedra jak złamane skrzydło – wiotka i biała…]
- *** [Kosmyk siwizny skręcony na palcu mech…]
- „Allemanda, corrente, sarabande, giga, ciaccona”
-
Cień
- Poemat dla dorosłych
- *** [Węgiel gwiazd i tlenu zimny spokój…]
- Adwent
- Wolfgang Amadeusz M
- Pierwszy śnieg (widok z okna)
- *** [Więc jestem ja…]
- Lato
- Hymn
- Nuta
- Klangor
- Imiona rodziców
- *** [Wrocław wykluwa się ze zdrętwiałej mowy grudnia…]
- Oczekiwanie
- *** [Bez sznurowadeł stare buty Ojca…]
-
Gorzka godzina
- Ortografia
- *** [Pod gładką skórą greckich amfor…]
- *** [To co mi dałaś z ust mi pij…]
- *** [Wątroba przybita do Uralu…]
- *** [Kraków gawrony z wrzaskiem lecą na żer…]
- *** [W mojej epoce już wymieram…]
- *** [Moi przodkowie moczą nogi w obłokach Kazachstanu…]
- Nagie buki
-
Pochód duchów
- W koronach brzóz
- Dom i ucieczka
- Wierność
- Pongo
- 2017
- 1981
- 1943
- 1953
- Piero della Francesca „Madonna Brzemienna”
-
Łyżka ojca
- Ogród
- [Sześćdziesiąt lat temu…]
- Wolność
- *** [Dawno temu napisałem wiersz…]
- *** [Życie wyswobadza się…]
- Gloria victis
- List Jezusa
-
Pomieszane języki
- *** [Połóż się przy mnie Europo…]
- Hugo Boss znowu szyje mundury
- W marszu
- Rewolucja kładzie się spać
- Zgubiona
- Gratia plena
- Dziewczyny żyją za nas
- Karnawał
- Jutro zdelegalizujemy przeszłość
- Wróg
- Zeznania śmierci (fragmenty)
- 1959
- Ulica Kapucyńska
- Milczenie
- Piosenki
- W przeddzień
- Morze białe
-
Nowe wiersze
- Koniec Polski albo pogrzeb Stanisława Pitka w Rabie Niżnej 11 lipca 2021 roku
- Biurko, popiersie
- Siewca
- Przez sen
- Życie z wojną
-
Ars poetica
- Poeta i jego miejsce na ziemi
- Jesteście odpowiedzialni za koniec świata
- „Europa to bezdomność”
-
To nie jest poezja / Oddychaj głęboko
- Od wydawcy
- Streszczenie
- Summary
Niezwykła poezja Jana Polkowskiego dzieli się na dwa okresy: 1977–1990 oraz od 2009 do dzisiaj. Dwudziestoletnie milczenie poety spowodowało odnotowanie jego tryumfalnego powrotu tomem Cantus przez niemal wszystkie media.
W zawartości i poetyce twórczości drugiego okresu nie ma większych zmian. Można jednak zauważyć, że jawniej zostały wyeksponowane w niej wątki religijne, a – z racji wieku poety – częściej pojawiają się tu wiersze senilne, naznaczone wspomnieniem, zrozumieniem i uważnym odnotowaniem przemian.
W monografii opracowano kilka najważniejszych tematów tej poezji. Po pierwsze (w dziale „ziemskim”), silny związek z miejscem, przez co należy rozumieć Polskę jako ojczyznę, ale też i „małe ojczyzny”, czyli Nową Hutę, Kraków oraz Tymową, o których mówi rozdział Miejsce poety na ziemi. Szczególnie wstrząsające dzieje powstania młodego miasta, obecnej dzielnicy Krakowa, mają w Polkowskim swego wybitnego herolda.
Do kategorii ziemskiej należą również dwa inne tematy: tragiczna historia Polski, której dramatyczny moment został uwieczniony w tomie Głosy, mówiącym o wydarzeniach grudniowych, oraz kwestia Kresów. Wileńszczyzna to bowiem druzgocące dziedzictwo Polkowskiego – jego ojciec, AK-owiec wyzwalający Wilno w 1944 roku, został zesłany za Ural, a następnie „repatriowany” na tak zwane Ziemie Odzyskane. Pamięć Kresów została odnotowana w rozdziale W prowincji niepamięci. Mityczne Kresy Jana Polkowskiego.
Na dział zajmujący się religijnym aspektem wierszy składają się dwa szkice. Jeden, krótszy, jest interpretacją pojedynczego wiersza Piero della Francesca „Madonna brzemienna”. Jest to wiersz najlepiej ujmujący teologiczne wątki maryjne, a zarazem jeden z wielu portretów kobiecych w poezji Polkowskiego. Drugi rozdział – Żywioły i Duch Święty. Sygnały poezji religijnej w twórczości Jana Polkowskiego – mówi o innym motywie, jakim jest codzienna obecność Ducha Świętego.
W Aneksie opublikowana została skrócona wersja posłowia z tomu Rozmowy z Różewiczem będącego kolekcją wierszy Polkowskiego napisanych jako odpowiedź na wiersze tegoż poety.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kanon Polski.
Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i rok wydania: Kraków 2022
Redakcja: Elżbieta Zarych
Korekta: Klaudia Kruczek, Sylwia Mieczkowska
Skład i łamanie, przygotowanie do druku: Alicja Stępniak
ISBN: 978-83-67170-63-5
