Wydawnictwa / Instytut Literatury Wydawnictwo / Teksty rozproszone. Tom 1
- Katarzyna Szewczyk-Haake, Słowo wstępne
-
CZĘŚĆ PIERWSZA. ARTYKUŁY I ESEJE Z LAT 1919–1939
- Ruch artystyczny we Lwowie
- Requiem aeternam – lwowskiej sztuce
- Nekrolog
- Pod adresem lwowskiego Teatru Miejskiego – garść pytań
- O Homerze, Biblii i św. Franciszku z Asyżu
- Z powodu J. Ejsmonda przekładu utworów łacińskich Kochanowskiego
- O Sułkowskim Stefana Żeromskiego
- Przedmowa do Myśli serdecznych Stefana Żeromskiego
- Słowo tłumacza do czytelnika
- O „Mitologii” Jana Parandowskiego
- Poeci polscy po niemiecku
- Nowy przekład „Odysei” Rozmowa „Wiadomości Literackich” z Józefem Wittlinem
- O szczerości w poezji
- Festiwal muzyczno-teatralny w Wiedniu
- Z teatrów wiedeńskich
- O kompetencjach autora dramatycznego (na marginesie dyskusji)
- Rola malarstwa scenicznego
- O Erosie na Olimpie Jana Parandowskiego
- Teatr popularny
- O Puszczy jodłowej Stefana Żeromskiego
- O rzekomym upadku życia umysłowego
- Teatr Miejski w Łodzi
- O tajemnicy języka i innych tajemnicach
- Z Wenecji i z Padwy
- Kolory i tony florenckie
- O starożytnej parodii religijnej
- Mitologia dzieciństwa
- Jak się uczyli współcześni pisarze polscy?
- Sztuka polska na wystawie w Wenecji
- Dziecinny wizerunek wielkości Kasprowicza
- Pytanie bez odpowiedzi
- Moje przedostatnie słowo w sprawie „pytania bez odpowiedzi”
- Przedmowa do drugiego wydania Hymnów
- Supremacja kobiet w literaturze polskiej
- Koniec „izmów”
- Modernizm
- Przemiany wartości
- Poeci „Skamandra”
- Estetyka współczesnej poezji
- Podróże w literaturze
- Arcydzieło Aleksandra Brücknera
- O „epopei” Delteila Les poilus
- Gdzie powinny spocząć szczątki Słowackiego?
- Co zawdzięczają pisarze polscy literaturom obcym?
- Czterej geniusze
- Józef Wittlin o sobie
- O przyszłość Europy
- Walka z kłamstwem
- Wyspiański i skutki
- Powieść Rotha o zmarnowanych żywotach
- Powieść Arnolda Zweiga o jeńcu Griszy
- O godności mowy wiązanej, czyli o poezji Staffa
- Fortunat Strowski o Ameryce
- Klabund i jego proza
- Wrażenia z wystawy w Antwerpii
- W pracowniach pisarzy polskich (1)
- Pod lipą czarnoleską
- Co wiedzą pisarze polscy o Funduszu Kultury Narodowej?
- Odyseja w oblężonym Lwowie Rozmowa Jana Parandowskiego i Józefa Wittlina
- Europa przeciw ojczyznom
- O 1900 Paula Moranda
- Język Prusa
- Chiny proszą o głos
- Plastyka na poczcie
- Czy kultura nasza chyli się ku upadkowi?
- List do filomatów
- Pisarze polscy a Rosja sowiecka
- Niezapomniany Peer Gynt
- Pamiętnik Hulki-Laskowskiego
- Rzeczpospolita poetów L.H. Morstina
- Nowy Sybir
- Sztuka o świni
- W stulecie Pana Tadeusza
- Klub kawalerów i Zielone pudła
- Nie Józef, ale Tadeusz
- „Gazecie Warszawskiej” w uprzejmej odpowiedzi
- Genius loci i Czermański
- W pracowniach pisarzy polskich (2)
- Powrót mamy w Teatrze Nowym
- Pan Damazy, Marcowy kawaler, Majster i czeladnik, Epoka tempa
- Król Lir i Ponad śnieg
- Żołnierz i bohater i Dom otwarty
- Kordian i Łańcuch
- Rozmowa Mariusza Dawna z Józefem Wittlinem
- Mały komentarz do Soli ziemi
- W pracowniach pisarzy polskich (3)
- Wittlin jako sportowiec
- Michel Matveev i jego Dziwna rodzina
- O malarstwo Leopolda Gottlieba
- W pracowniach pisarzy polskich (4)
- Przypomnijmy Theophrasta
- W pracowniach pisarzy polskich (5)
- Dokoła Antygony
- O pamięć Stanisława Augusta
- W pracowniach pisarzy i uczonych polskich
- Nota edytorska
- Lista pierwodruków
- Wybrane opracowania dotyczące eseistyki Józefa Wittlina
- Indeks nazwisk
Eseje Józefa Wittlina to niezwykle ważna część jego spuścizny. Gdyby przyjąć na chwilę – z gruntu niestosowne wobec tak wybitnego artysty pióra – kryterium ilościowe, trzeba by zauważyć, że Wittlinowska eseistyka wielokrotnie przekracza objętością pozostawione przezeń dzieła epickie i liryczne razem wzięte, a równać się z nią mogłaby jedynie działalność epistolograficzna pisarza. Rangę tej eseistyce nadała decyzja Jerzego Giedroycia, który w 1963 roku doprowadził do opublikowania w Paryżu Orfeusza w piekle XX wieku, zbioru zredagowanego przez samego autora. Tom ten utrwalił w świadomości odbiorców miejsce Wittlina wśród najlepszych polskich eseistów. Był też w chwili pierwszego wydania wymownym znakiem ciągłości polskiej kultury mimo hekatomby drugiej wojny światowej i całkowicie zmienionych po 1945 roku realiów.
Niniejsza książka to zbiór tekstów, który nazwać by można „cieniem” czy „sobowtórem” kanonicznego Orfeusza w piekle XX wieku. Weszły w jej skład wypowiedzi, które nie znalazły się w owym eseistycznym opus magnum i które siłą rzeczy pozostają w jego cieniu, nawet jeżeli były już wcześniej przedrukowywane w wydaniach książkowych. Są to wypowiedzi rzadziej komentowane i z całą pewnością mniej znane, choć głębią myśli i wyrazu nierzadko dorównują one tym pomieszczonym w Orfeusza… Opublikowano w tej edycji teksty, które wtórują Orfeusza…, dopowiadają zawarte w nim myśli albo ukazują drogę dochodzenia pisarza do wyrażonych tam sądów i przekonań. Lektura zebranych tu artykułów pozwala szybko uzmysłowić sobie, że podejmowane przez Wittlina decyzje o tym, które teksty włączyć do Orfeusza…, a z których zrezygnować, nie były uzależnione od jakości i ważkości szkiców. Wiele prezentowanych tutaj „tekstów rozproszonych” to utwory znakomite, wiele z nich to również wypowiedzi niezwykle ważne i sam autor musiał zdawać sobie z tego sprawę. Przypuszczać należy raczej, że do niektórych esejów czy recenzji niewłączonych do Orfeusza… Wittlin po prostu nie miał dostępu w chwili układania całości wyboru, pozostawał wszak w warunkach emigracyjnego odcięcia od bibliotecznych źródeł krajowych. Z kolei inne teksty, pisane już w Ameryce, wymagałyby tłumaczenia z języka angielskiego albo wydawały się – być może – silnie związane z miejscem pierwodruku i nie zostały uznane za dość wymowne w izolacji od oryginalnego kontekstu.
(fragment wstępu, Katarzyna Szewczyk-Haake)
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kanon Polski.
Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i rok wydania: Kraków 2022
Opracowanie krytyczne i redakcja naukowa: Katarzyna Szewczyk-Haake
Redakcja: Paweł Cieślarek
Korekta: Anna Hajduk, Elżbieta Zarych
Skład i łamanie, przygotowanie do druku: Alicja Stępniak
ISBN: 978-83-67170-52-8
