Nowy regionalizm (2)

Tekst pochodzi ze zbioru Notatki do całości.

Czym jest regionalizm? Zbiorową świadomością miejsca, w którym człowiek mieszka. Pragnieniem zakorzenienia się w najbliższym krajobrazie. Kształtowaniem zmysłu demokratycznego i wyczulenia na konkret moralny, społeczny, gospodarczy, kulturowy. Regionalizm jest wiedzą, która wyzwala twórczą inicjatywę i wspomaga zindywidualizowane społeczeństwo w czynieniu siebie gospodarzem geograficznie zdefiniowanego obszaru.

Każda wartość jest regionalna do jakiegoś stopnia w tym sensie, że wypracowana została w ściśle określonych i realnych warunkach. Media, świat wirtualny, a także codzienny i upowszechniony, przekazywany z pokolenia na pokolenie sposób interpretacji rzeczywistości podpowiada jednostce, że wszystko, co najlepsze, najważniejsze, najwartościowsze, najtrwalsze, powstało, powstaje i będzie powstawać poza granicami świata, który jest jej bezpośrednio dostępny. Kultura bycia i myślenia jest spętana przez nabywaną od dzieciństwa zdolność do piętrzenia przeszkód i uciążliwości, wiążących się z jakąkolwiek aktywnością, której celem nie jest konsumpcja.

Celem regionalizmu jest człowiek i twórcze, odpowiedzialne życie, które spełnia się w realnej przestrzeni, konkretnym czasie i jest sprawą ludzkiej pracy.

Regionalizm może być zaledwie jedną z form sentymentu żywionego przez ludzi do „stron domowych” czy miejsc, które mają dla nich wartość uczuciową. Regionalizm tylko w małej części wypełniają treści folklorystyczne. Strój ludowy, taniec, obrzęd, których znaczenia praktycznego, specyficzności oraz symboliki na ogół nie rozumiemy, przejawia co najwyżej powierzchowny regionalizm.

Regionalizm przeniknięty treściami antropologicznymi, rozwijany przez osobiste zaangażowanie, chęć samodoskonalenia się i wzmacniania więzi społecznych, jest zadaniem humanistycznym. Jego realizacja nie jest skierowana przeciwko tym czy innym centralom, lecz jest gospodarowaniem na rzecz wspólnoty i dobra jednostek. Nie znaczy to, że regionalizm antropologiczny jest ideologią ubóstwiania regionu. Poznawanie jego specyfiki ma służyć temu, aby człowiek odczuwał miejsce swej aktywności jako „zakątek wszelkiego bezpieczeństwa”, jak to sformułował Siegfrid Lenz w Muzeum ziemi ojczystej. Chodzi o to, aby konsumowanie skutków aktywności było co najmniej równoważone przejawami aktywności.

Regionalizm antropologiczny jest sprawą pracy i kultury, a więc również literatury i badań humanistycznych.

Regionalizm nie polega na separacji własnego otoczenia, jest formą brania odpowiedzialności za dany region, co może się przejawiać w różnych działaniach.

13 października 2003