Czytelnia / Stanisław Barańczak

Stanisław Barańczak (ur. 13 listopada 1946  w Poznaniu, zm. 26 grudnia 2014 w Newtonville)– poeta, eseista, krytyk literacki i tłumacz. Poza działalnością literacką i artystyczną angażował się także w działalność opozycyjną  w PRL.

Studia polonistyczne ukończył na Uniwersytecie Adama Mickiewicza  w Poznaniu. Tam także obronił 1973 roku doktorat. Jego rozprawa doktorska dotyczyła poezji Mirona Białoszewskiego. Jako filolog nauki pobierał od Jerzego Ziomka i Edwarda Balcerzana. Jako poeta zadebiutował  w 1965 roku na łamach czasopisma „Odra”. W kolejnych latach współpracował z „Odrą”, a także między innymi z „Nurtem”, „Twórczością” i „Zapisem”. Był zaliczany do tak zwanej Nowej Fali i uznawany za jednego z najważniejszych przedstawicieli nurtu. W 1972 roku został laureatem Nagrody Kościelskich. Pod koniec lat sześćdziesiątych przez krótki okres należał do PZPR. W kolejnych latach aktywnie krytykował działania władz ówczesnej Polski, był między innymi jednym z sygnatariuszy Listu 59, a także jednym z założycieli KOR. W latach siedemdziesiątych  w związku z działalnością opozycyjną został przez władze PRL umieszczony na specjalnej liście twórców, których utwory zostały objęte specjalnym nadzorem cenzury. Został także zwolniony z uczelni. Wtedy też skazano go na rok więzienia w zawieszeniu w sfingowanym procesie o przekupstwo. W 1981 roku zdecydował się na emigrację. Wyjechał do USA, gdzie podjął pracę na Uniwersytecie Harvarda. Wykładał tam literaturę polską na wydziale slawistyki. W latach 1986-90 był także redaktorem naczelnym amerykańskiego kwartalnika naukowego „The Polish Review”. Barańczak był nie tylko wybitnym poetą i cenionym akademikiem, ale także doskonałym tłumaczem. Przetłumaczył między innymi wiele sztuk Szekspira, był także autorem dzieł teoretycznych na temat tłumaczeń. W 1999 roku poeta został nagrodzony literacką nagrodą Nike za tom „Chirurgiczna precyzja”. W 2006 roku odznaczono go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W ostatnich latach życia cierpiał na chorobę Parkinsona. Zmarł 26 grudnia 2014 roku. Został pochowany w USA  w stanie Massachusetts.

Twórczość

Poezja:

• Korekta twarzy, Poznań 1968
• Jednym tchem, Warszawa 1970
• Dziennik poranny. Wiersze 1967-1971, Poznań 1972
• Ja wiem, że to niesłuszne. Wiersze z lat 1975-1976, Paryż 1977
• Sztuczne oddychanie, Londyn 1978
• Tryptyk z betonu, zmęczenia i śniegu, Kraków 1980
• Bo tylko ten świat bólu..., Wrocław 1981
• Atlantyda i inne wiersze z lat 1981-85, Londyn 1986
• Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986-1988, Paryż 1988
• Biografioły: poczet 56 jednostek sławnych, sławetnych i osławionych oraz Appendix umożliwiający człowiekowi kulturalnemu zrozumienie i zapamiętanie o co chodzi  w 7 podstawowych utworach W. Szekspira, Poznań 1991
• Podróż zimowa. Wiersze do muzyki Franza Schuberta, Poznań 1994
• Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne. Wprowadzenie  w prywatną teorię gatunków, Londyn 1995
• Geografioły: z notatek globtrottera-domatora, Warszawa 1998
• Chirurgiczna precyzja. Elegie i piosenki z lat 1995-1997, Kraków 1998.
• Zwierzęca zajadłość i inne wiersze, Kraków  2016

Eseje:

• Nieufni i zadufani. Romantyzm i klasycyzm  w młodej poezji lat sześćdziesiątych, Wrocław 1971
• Ironia i harmonia. Szkice o najnowszej literaturze polskiej, Czytelnik, Warszawa 1973
• Język poetycki Mirona Białoszewskiego, Wrocław 1974
• Etyka i poetyka. Szkice 1970-1978, Paryż 1979
• Knebel i słowo. O literaturze krajowej  w latach siedemdziesiątych, Warszawa 1980
• Książki najgorsze 1975-80, Kraków 1981
• Uciekinier z Utopii. O poezji Zbigniewa Herberta, Londyn 1984
• Czytelnik ubezwłasnowolniony. Perswazja  w masowej kulturze literackiej PRL, Paryż 1983
• Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, Londyn 1988
• Tablica z Macondo, albo osiemnaście prób wytłumaczenia sobie i innym po co i dlaczego się pisze, Londyn 1990

Źródła internetowe:

https://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-baranczak

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Bara%C5%84czak

http://wyborcza.pl/7,75517,22792409,stanislaw-baranczak-poeta-obureczny-poczucie-sensu-milosc-i.html