Nowy Napis Co Tydzień #225 / Czy są jakieś pytania? Szkice o najnowszej literaturze polskiej

Zachęcamy do pobrania książki w pliku pdf. Wydanie papierowe można zakupić na stronie e-sklepu Instytutu Literatury.

Od Redakcji

Publikacja zawiera głównie interpretacje konkretnych wierszy, ale także omówienia tomów lub całej twórczości poetów – przede wszystkim Nowej Fali i twórców skupionych wokół pisma „Topos”, chociaż czytelnik znajdzie też teksty poświęcone Zuzannie Ginczance – poetce należącej do generacji piszącej jeszcze w II Rzeczpospolitej – czy Urszuli Kozioł oraz poetek i poetów urodzonych w latach 50., jak Marta Fox, Jan Polkowski i Jacek Kaczmarski. Wczesną, gimnazjalną twórczością Ginczanki zajmuje się ukraińska badaczka Tetiana Mychajłowa, a wiersz Urszuli Kozioł Świąteczne nieporządki z tomu Ucieczki interpretuje Olga Płaszczewska. Profesor Cazenovia College, Grażyna J. Kozaczka, przedstawia analizę porównawczą wybranych wierszy dwóch współczesnych poetek polsko-amerykańskich, Anny Frajlich i Lindy Nemec Foster, koncentrując się na tematach odrębności i niepowtarzalności.

Patryk Dzikiewicz proponuje czytanie wiersza Chwila Juliana Kornhausera przez pryzmat hermeneutyki Martina Heideggera, a Adrian Gleń przedstawia studium jednego wiersza (poematu prozą zatytułowanego Przerosty) z debiutanckiego tomu Stanisława Barańczaka Korekta twarzy. Z kolei Konrad W. Tatarowski omawia życie i twórczość poetycką Jacka Bierezina – łódzkiego reprezentanta Nowej Fali. Kolejne teksty poświęcono rówieśnikom wymienionych poetów, aczkolwiek niekoniecznie należącym do sławnej formacji.

Janusz Szuber został ukazany przez Krystynę Latawiec jako „poeta miejsca” (twórca związany z rodzinnym Sanokiem i okolicami). Ewa Goczał analizuje wiersz Piotra Matywieckiego Nawrócenie Maxa Jacoba w kontekście tomu poetyckiego pod tym samym tytułem, a także całej twórczości poety i jego biografii. Silny autobiografizm piosenek Jana Krzysztofa Kelusa podkreśla Kamil Dźwinel. Jeszcze innym przedstawicielem roczników czterdziestych w polskiej poezji jest Kazimierz Wójtowicz cr, którego Józef Franciszek Fert opisuje jako należącego do nurtu poezji kapłańskiej.

Tak zwaną konstelację „Toposu” otwiera analiza Dariusza Kuleszy poświęcona wierszowi Jarosława Jakubowskiego Chłopakom z „Kurska”, w którym mowa o rozmaitych wizjach poezji chrześcijaństwa. Innym przykładem poszukiwania współczesnego sposobu wyrażania w poezji refleksji o sacrum i przeżycia tajemnicy jest wiersz Wojciecha Kudyby o incipicie *** [Ktoś, kto rozmawia…],który analizuje Grażyna Halkiewicz-Sojak. Marek Bernacki zajmuje się zaś eschatologicznymi wątkami poematu Novum Passionem na tle wybranych utworów z tomu Gościna Mirosława Dzienia.

Wątki metafizyczne wskazywane są również w analizach utworów poetów urodzonych w latach 50: Anna Węgrzyniak interpretuje cykl siedmiu wierszy zawartych w tomie Lacrimosa Marty Fox przez odniesienie do Requiem Mozarta, aby ukazać prywatne vanitas vanitatum kobiecego „ja”; Anna Spiechowicz prezentuje poglądy Jacka Kaczmarskiego na temat życia pozagrobowego, analizując wiersz Epitafium dla Księdza Jerzego.

Wojciech Kudyba, porównując zakłamany i pełen pogardy dla robotników Poemat dla dorosłych Adama Ważyka (1955) z polemicznym Poematem dla dorosłych Jana Polkowskiego (2010), rozpoczyna niewielki cykl analiz wierszy poety, który dzieciństwo i wczesną młodość spędził w Nowej Hucie. Wiersz Ważyka klasyfikuje i dehumanizuje, podczas gdy Polkowski przywraca godność zwykłym ludziom, którzy dzięki uczestnictwu w liturgii mają udział w czymś większym niż oni sami i ich zdehumanizowane życie. Krzysztof Lipka (muzykolog) pisze o mistrzowsko stosowanych muzycznych metaforach, dzięki którym Polkowski oddaje emocjonalny i etyczny aspekt rzeczywistości. Ponadto ukraiński badacz poezji Polkowskiego Wadym Jefremow opowiada o tym, jak przestrzeń artystyczna omawianych przez niego utworów łączy w sobie przestrzeń realno-geograficzną z metafizyczną („Leśne pejzaże mają głęboką mitologiczno-poetycką podstawę opierającą się na istotnej dla Jana Polkowskiego idei jedności, nierozerwalnej relacji człowieka z otaczającym go światem przyrody”).

Osobną grupę szkiców stanowią analizy polskiej prozy po roku 1989, w tym dzieł Wiesława Myśliwskiego (Monika Cieślik o muzyczności w Widnokręgu) i Olgi Tokarczuk (Krzysztof Brenskott o relacji człowieka i różnych modeli czasu w jej powieściach), a także przekrojowy szkic Michała Kopczyka, który z perspektywy kolonialnej zajmuje się dziennikami pisarzy wydanymi w Polsce po 1989 roku.

Wydawcy: Instytut Literatury, Wydawnictwo Naukowe UKSW
Miejsce i rok wydania: Kraków–Warszawa 2019
Redakcja naukowa: Justyna Pyzia, Józef M. Ruszar
Redakcja językowa: Adrian Kyć
Korekta i adiustacja: Aleksandra Brambor-Rutkowska
Skład i łamanie: Estera Sendecka
ISBN 978-83-66359-06-2
ISBN 978-83-8090-621-1