Czytelnia / Jan Lechoń

Jan Lechoń, właściwie Leszek Józef Serafinowicz (ur. 13 marca 1899 w Warszawie, zm. 8 czerwca 1956 w Nowym Jorku) – poeta, prozaik, krytyk literacki i teatralny, współtwórca grupy poetyckiej Skamander.

W latach 1907–1908 rozpoczął naukę w szkole im. Stanisława Staszica w Warszawie, a w 1911 roku przeniósł się do szkoły im. Emiliana Konopczyńskiego, w której zasłynął jako szkolny poeta. W grudniu 1912 roku nakładem ojca Władysława Serafinowicza ukazał się jego debiutancki tomik wierszy Na złotym polu. W 1914 roku wydał kolejny – Po różnych ścieżkach, dedykowany Leopoldowi Staffowi. Oba zbiory wierszy ukazały się pod pseudonimem Jan Lechoń.

W 1916 roku zdał maturę i rozpoczął studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, jednak nigdy ich nie ukończył. W tym czasie współredagował czasopismo „Pro Arte et Studio”. Był współzałożycielem kawiarni „Pod Pikadorem” i grupy poetyckiej „Skamander”.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Józefa Piłsudskiego. Współtworzył kabaret literacki „Pikador”, który miał swoją siedzibę w kawiarni „Pod Picadorem”. Należał do zarządu Związku Zawodowego Literatów Polskich, był sekretarzem generalnym PEN Clubu. Publikował w „Wiadomościach Literackich”. W 1920 roku ukazał się tomik Karmazynowy poemat, jego pełnoprawny debiut, który przyjęto z entuzjazmem. Stawiane sobie wysokie wymagania, wcześnie ujawnione poczucie niemocy twórczej, a także problemy osobiste na tle biseksualnej orientacji seksualnej, stały się podstawą depresji, a w jej wyniku – nieudanej próby samobójczej w marcu 1921 roku, po której Lechoń leczył się w szpitalu psychiatrycznym w podkrakowskich Batowicach.

W latach 1926–1929 był redaktorem pisma satyrycznego „Cyrulik Warszawski”, a następnie, w latach 1930–1939 – attaché kulturalnym ambasady polskiej w Paryżu. Po klęsce Francji wyjechał do Brazylii, a później do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał w Nowym Jorku i brał udział w życiu kulturalnym tamtejszej Polonii. Był współzałożycielem Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk w USA. Współpracował z radiem, redagował wiele periodyków polonijnych. Mimo aktywności, jego stan psychiczny nie był dobry. Za radą psychiatry zaczął wówczas pisać dziennik, co miało być lekiem na nerwicę. Lechoń podjął jednak kolejną próbę samobójczą, tym razem skuteczną. Zginął skacząc z dwunastego piętra hotelu Hudson w 1956 roku.

Twórczość:

Na złotym polu, Warszawa 1912
Po różnych ścieżkach, Warszawa 1914
Królewsko-Polski Kabaret 1917–1918, Warszawa 1918
Facecje republikańskie (z Antonim Słonimskim), Warszawa 1919
Karmazynowy poemat, Warszawa – Kraków 1920
Rzeczpospolita Babilońska. Śpiewy historyczne, Warszawa 1920
Srebrne i czarne, Warszawa 1924
Polityczna szopka Cyrulika Warszawskiego (z Marianem Hemarem i Julianem Tuwimem), Warszawa 1927
O literaturze polskiej, Londyn 1942
Lutnia na Bekwarku, Londyn 1942
Aria z kurantem, Nowy Jork 1945
Poezje zebrane 1916–1953, Londyn 1954
Dzienniki, t. 1: Londyn 1967, t. 2: Londyn 1970, t. 3: Londyn 1973