Nowy Napis Co Tydzień #087 / Zmarł Zdzisław Najder

15 lutego 2021 roku, w wieku 90 lat zmarł Zdzisław Najder, historyk literatury, znawca twórczości Josepha Conrada były opozycjonista i dyrektor Radia Wolna Europa.

O śmierci Profesora poinformował jego syn, Krzysztof Najder:

Najbardziej znany conradolog na świecie, profesor uniwersytetu, były dyrektor Radia Wolna Europa, skazany na śmierć przez władze komunistyczne. Człowiek wybitny, ale też kontrowersyjny i pełen sprzeczności –

napisał na swoim profilu w mediach społecznościowych.

Najder był najbardziej znanym badaczem życia i twórczości Josepha Conrada, w latach siedemdziesiątych opracował pierwsze na świecie zbiorowe wydanie dzieł artysty. Wydał również w języku polskim i angielskim biografię Korzeniowskiego.

W latach 1982-1987 był dyrektorem sekcji polskiej Radia Wolna Europa.

Zdzisław Najder był również założycielem Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Organizacją kierował czteroosobowy zespół, oprócz Najdera: Andrzej Kijowski, Jan Olszewski, Jan Józef Szczepański.

Ostatnim akcentem debaty wynikłej ze zmian w konstytucji było powstanie PPN – Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. W maju 1976 roku ogłoszono program polityczny PPN, którego celem było odzyskanie suwerenności i niepodległości Polski. W polityce międzynarodowej program zakładał całkowite uniezależnienie się od ZSRR i wyjście z Układu Warszawskiego, w kwestiach wewnętrznych natomiast – wprowadzenie ustroju demokratycznego (w tym przywrócenie swobód obywatelskich, zniesienie cenzury, zagwarantowanie wolności słowa i stowarzyszania się), a w sprawach gospodarczych równouprawnienie sektora prywatnego. W chwili publikacji postulaty wydawały się nierealne, autorzy nieznani, a nawet podejrzani o prowokację (potrzebne było emigracyjne „zaświadczenie”, że tajna grupa działa w Polsce i nie jest to SB). Jednak samo pryncypialne postawienie „sprawy polskiej” zrobiło na wielu Polakach nieprawdopodobne wrażenie. Przez kolejnych kilka lat PPN publikował rzetelne opracowania sytuacji geopolitycznej i społecznej.

 

Najczęściej czytanym opracowaniem PPN-u była instrukcja Obywatel a służba bezpieczeństwa (1977), autorstwa mecenasa Jana Olszewskiego, informująca o prawach przesłuchiwanego/zatrzymanego/rewidowanego i pouczająca, jak należy się zachować w kontaktach z SB. Dzięki niej rosnące szeregi opozycjonistów poznały podstawowe pułapki i metody szantażu podczas przesłuchań, a także pozwalały się wywikłać z dwuznacznych sytuacji (na przykład po podpisaniu protokołu zeznań, zobowiązania do współpracy lub zobowiązania do zachowania w tajemnicy przebiegu przesłuchania). Broszura w sposób zasadniczy wpłynęła na zmniejszenie liczby przypadków załamania się w śledztwie i utrudniła pracę SB. Program PPN-u ukazał się 3 maja 1976 roku na łamach londyńskiego „Tygodnika Polskiego”. Już w dwa miesiące później sytuacja w kraju wyglądała zupełnie inaczejJózef Maria Ruszar „Zanim powstała Solidarność”, NNCT #65.[1].

 

Niech spoczywa w pokoju.