Wydawnictwa / Kwartalnik Nowy Napis / Kwartalnik Nowy Napis #8. Cywilizacja cyfrowa

W czerwcu bieżącego roku media obiegła informacja, że święcąca międzynarodowe triumfy polska gra komputerowa This War of Mine – w której gracz wciela się w cywila próbującego przetrwać w wojennej rzeczywistości – ma zostać wpisana do kanonu szkolnych lektur. Dzieło kultury cyfrowej dostąpiło oficjalnego włączenia do ogólnokulturowego kanonu. W cywilizacji cyfrowej żyjemy więc już na tyle długo, że jest ona obecna nie tylko w sferze zainteresowań awangardy i futurologów, ale stała się rzeczywistością okrzepłą, która ma swoją historię, poddającą się badaniu, choćby w kontekście jej związków z literaturą. W niniejszym numerze „Nowego Napisu” zajmujemy się tą nową i nienową cyfrową rzeczywistością, przypatrując się jej z różnych perspektyw.

Tematowi wzajemnych wpływów rzeczywistości cyfrowej i świata literatury przygląda się Bogusława Bodzioch-Bryła, skupiając się na e-poezji i jej związkach z grami komputerowymi. Tymi relacjami zajmuje się również Julia Czerniuk, która, wychodząc od teorii dzieła w ruchu, bada różnice oraz podobieństwa w twórczych strategiach aktywizowania gracza i czytelnika. Literackie formy i utwory typowe dla rzeczywistości cyfrowej przybliża nam Paulina Chorzewska. Roman Bromboszcz, autor Poezji cybernetycznej, opowiada nam w uzupełnionym o wiersze wywiadzie o doświadczanych w ciągu nastoletniej drogi twórczej przemianach problematyki związków poezji i cyfrowych mediów. Zaś Stanisław Godlewski pisze o obecności „nowych mediów” w teatrze, zastanawiając się nad konsekwencjami mariażu sceny i technologii. Impresja Jana Maciejewskiego dotyczy tematu cyfrowego „przepisywania” dzieł kultury, i jakie są tego skutki. W głównym dziale znajdują się też teksty dotyczące ogólniejszej problematyki cyfryzacji życia: futurologiczny esej Grzegorza Lewickiego o rozwijającej się władzy algorytmów, artykuł Jaremy Piekutowskiego o edukacji w cyfrowym świecie (szczególnie ważny w czasach pandemicznego zdalnego nauczania) oraz filozoficzne spojrzenie Krzysztofa Korżyka na kwestię sztucznej inteligencji.

Także teksty z działu Film są bardzo silnie związane z tematem numeru i można je uznać za drugą jego odsłonę: Witold Loska z ciekawością, ale i podejrzliwie przygląda się wirtualnej rzeczywistości (VR) oraz narracjom wytwarzanym za pomocą tej technologii, którą opisuje jako nieprzezroczystą i wikłającą zarówno twórców, jak i odbiorców w złożone problemy etyczne. O pułapkach VR pisze też Rozalia Knapik-Wojtaczka w tekście poświęconym dystopijnemu, technosceptycznemu serialowi Czarne lustro. Autorka pochyla się przede wszystkim nad problemem etyki w rzeczywistości zacierającej granice między tym, co ludzkie, a tym, co wirtualne. Tekst Krzysztofa Sokołowskiego za punkt wyjścia bierze planowany przez Amazon serial mający być ekranizacją wątków z tolkienowskiej mitologii, a dotyczy na ogólniejszym poziomie problemu źródłowego tekstu w świecie adaptacji i praw rządzących twórczością oraz jej komercjalizacją.

Również oprawa graficzna niniejszego numeru „Nowego Napisu” nawiązuje do głównego tematu; stanowią ją prace dwóch autorów: komputerowe grafiki Zdzisława Beksińskiego, pioniera i klasyka, oraz prace twórczo aktywnego Mirona Tee, nota bene również – tak jak Roman Bromboszcz – członka grupy twórczej Perfokarta.

Oprócz tekstów związanych z tematem numeru publikujemy, jak zawsze, nowe propozycje poetyckie, prozatorskie, dramatyczne i eseistyczne, wśród nich między innymi zestawy wierszy laureatów drugiej edycji konkursu „Nowy Dokument Tekstowy” organizowanego przez Instytut Literatury.