Nowy Napis Co Tydzień #244 / „Żyć dla pisania prawdy”. O twórczości literackiej Janusza Krasińskiego

„Żyć dla pisania prawdy”. O twórczości literackiej Janusza Krasińskiego, książka Agaty Kłopotowskiej już jest dla Państwa dostępna do pobrania w pliku PDF. Książkę w wersji papierowej można zakupić w e-sklepie Instytutu Literatury.

Opracowanie Agaty Kłopotowskiej obejmuje swym zasięgiem pełne spektrum twórczości Janusza Krasińskiego – jego wiersze, dramaty i prozę. Co więcej: autorka wykorzystała nieznane dotąd wypowiedzi autora o sobie i swojej twórczości, zaczerpnięte z zarejestrowanych rozmów, które z nim przeprowadziła. Autorka pokazuje, że biografia Janusza Krasińskiego – pełna nieoczekiwanych zwrotów, poruszających dramatów i radykalnych, nieoczywistych wyborów – stanowi nie tylko wdzięczny materiał dla filmowego scenariusza, ale jest też matrycą twórczości autora, który – jak niewielu polskich pisarzy XX i początku XXI wieku – czuł się wezwany do świadectwa o faktach spychanych na margines zbiorowej świadomości. Twórczość autora Czapy jawi się zatem jako „maskowana autobiografia”, będąca nie tyle wyzwaniem, czy też wyznaniem, ile raczej właśnie świadectwem: swoistym prywatnym dokumentem, dającym wgląd w okrucieństwa minionego stulecia – zarówno hitlerowskie, jak i stalinowskie. Poruszając się ze swobodą i swadą po rozległych i mocno zróżnicowanych obszarach twórczości pisarza, autorka ukazuje, w jaki sposób wspomniany imperatyw świadectwa kształtował charakterystyczną dla jego warsztatu predylekcję do opracowywania tych samych wątków w rozmaitych formach literackich, do ich ciągłej, nigdy niezakończonej rekontekstualizacji i reinterpretacji. Stopniowo z kart monografii wyłania się nie tylko obraz Krasińskiego-świadka, ale także Krasińskiego-artysty i mędrca, zatroskanego o świat, w którym przyszło mu żyć. Dobrze się stało, że autorka zdecydowała się na interpretację utworów różnych rodzajów i gatunków, ofiarowując nam w ten sposób szersze spojrzenie na dokonania pisarza i specyfikę form, jakimi się posługiwał.

Streszczenie

Książka Żyć dla pisania prawdy jest wprowadzeniem do twórczości Janusza Krasińskiego (1928–2012), pisarza wybitnego, lecz niestety ciągle mało znanego. Tytuł monografii to wyimek z wypowiedzi samego Krasińskiego, który tak właśnie pojmował swoje powołanie. Jego życiorys, który przedstawiono w rozdziale pierwszym, uczynił zeń świadka dwóch totalitaryzmów XX wieku: niemieckiego nazizmu i sowieckiego komunizmu. Krasiński nie był jednak tylko pisarzem-świadkiem. Nieprzeciętny talent literacki uczynił z niego pisarza-artystę, a głęboki namysł, jaki nieustannie towarzyszył mu podczas tworzenia, sprawił, że jego pisarstwo było formą filozofowania. Pisarz -mędrzec bywał także z rzadka pisarzem-prorokiem. Te jego cztery przenikające się nawzajem role opisano w drugim rozdziale zatytułowanym Puste zdania nie dawały mu spokoju. W trzecim zaś, składającym się z siedmiu podrozdziałów, zawarto analizy łącznie ośmiu utworów. Znalazły się wśród nich: lagrowa mikropowieść Wózek z 1966 roku, trzy wiersze, powstałe w więzieniu stalinowskim w latach 1953–54, opowiadanie Potworek z 1956 roku, będące prozatorskim debiutem pisarza, fragment powieści Na stracenie – swego rodzaju przypowieść o ocaleniu duszy – oraz zestawione w analizie porównawczej dwa powiązane tematycznie teksty poświęcone Kazimierzowi Pużakowi, a mianowicie pochodzący z powieści Twarzą do ściany rozdział Krzak gorejący oraz noszący ten sam tytuł dramat. W ostatniej części pomieszczono antologię wybranych utworów lub ich fragmentów, wśród których czytelnik znajdzie między innymi te, które w niniejszej książce szczegółowo omówiono.