Czytelnia / Ireneusz Szmidt

Ireneusz Krzysztof Szmidt (urodzony 16 września 1935 roku) – poeta, reżyser, krytyk teatralny i wydawca. Rozpoczął studia na Politechnice Szczecińskiej, a rok później założył z grupą przyjaciół Akademicki Teatr Satyryczny „Skrzat”. Odtąd teatr stał się jedną z jego pasji, a następnie zawodem. W roku 1967 ukończył Studium Teatralne przy PWST (Warszawa).

Przez 30 lat prowadził w Szczecinie studenckie i młodzieżowe grupy teatralne, odnosząc wiele sukcesów na ogólnopolskich festiwalach. Założył i kierował czołowymi w kraju scenami amatorskimi: Międzyszkolnym Studiem Małych Form Teatralnych „Zielone Tarcze” (1961–1971), a w latach 1971–1986 Teatrem Otwartym „Studio ZET”. Był również twórcą i reżyserem kabaretów „Okaryna” (1958–1962) i „Wyrodek” (1972–1992).

Swoje doświadczenia dydaktyczne i artystyczne zawarł w eseju Nie próbujemy, żeby grać – gramy, żeby próbować. Jego pracę teatralną z młodzieżą opisała Irena Słońska w książce Teatr młodzieży, a o jego sztuce przekładu słowa na obraz sceniczny pisała Katarzyna Krasoń.

Autor książek oraz zbiorów poezji. Poetycko debiutował w 1955 roku wierszami w piśmie „RAZEM młodzi przyjaciele”, którego był współzałożycielem. Wiele jego utworów przełożonych zostało na język czeski, łotewski, niemiecki, rosyjski, węgierski i esperanto.

Dramaturg. Jego sztuka Medea, czyli kameralna tragedia rodzinna niewiernie przepisana z Eurypidesa została wystawiona w Teatrze im. J. Osterwy w Gorzowie w listopadzie 2000 roku i wydana w tomie prozy Czerwone korale. Napisał kilkadziesiąt scenariuszy i adaptacji dla teatrów szkolnych i amatorskich, w wielu z nich był instruktorem i reżyserem.

Współautor z żoną Krystyną Kamińską, nominowanych do nagrody Lubuskiego Wawrzynu Naukowego w 2007 roku, albumów z okazji jubileuszu 60-lecia i 70-lecia Teatru im. J. Osterwy w Gorzowie pod tytułem Byliśmy w teatrze.

Na początku lat 90. związał się osobiście i twórczo z Gorzowem. Wraz z żoną założył i prowadził Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne „Arsenał”, miesięcznik kulturalny „Arsenał Gorzowski” oraz dwumiesięcznik teatralny „Premiera u Osterwy”. W latach 1992–2005 był stałym recenzentem teatralnym tygodnika „Ziemia Gorzowska”. Do 2000 roku członkiem redakcji i redaktorem naczelnym rocznika „Prom”/„Die Fahre”, a do 2005 – miesięcznika „Biografie”. Recenzje i szkice teatralne publikował również na łamach „Głosu Szczecińskiego”, „Sceny”, gorzowskiego rocznika artystycznego „Lamus” oraz na antenie PR Szczecin.

Od 1965 roku jest członkiem Związku Literatów Polskich, a od 2004 założycielem i prezesem Oddziału gorzowskiego oraz członkiem Zarządu Głównego ZLP.

Założyciel i redaktor naczelny czasopisma literackiego „Pegaz Lubuski”, gdzie pod auspicjami ZLP, dzięki życzliwości władz miasta i przyjaciół literatury gorzowskiej, wydaje książki miejscowych poetów i prozaików w serii Biblioteki Pegaza Lubuskiego. Opracował i wydał również wiele antologii (Idziemy ku sobie, Poeci Okrągłego Stołu, 15 tomików Portfel Poetów Okrągłego Stołu, Almanach Pisarzy i Poetów Gorzowskich) i prowadził warsztaty poetyckie dla Klubu Poetów Okrągłego Stołu.

Wiersze i opowiadania publikuje w „Pegazie Lubuskim”, kwartalniku „Pro Libris”, czasopiśmie „Poezja Dzisiaj” oraz w antologiach Warszawskiej Jesieni Poezji i festiwalu „Poeci bez granic”.

Z okazji jubileuszu 50-lecia pracy literackiej i 70. rocznicy urodzin w 2005 roku został odznaczony w Warszawie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Wcześniej otrzymał Krzyż Kawalerski, Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi, a także za działalność kulturotwórczą liczne medale i odznaczenia (między innymi Zasłużony Działacz Kultury, Medal Gryfa Pomorskiego). Laureat wielu nagród, w tym Nagrody Kulturalnej wojewody szczecińskiego (1971).

Za zasługi dla kultury otrzymał brązowy (2009) oraz srebrny (2015) medal „Gloria Artis”. Z okazji 75. rocznicy urodzin i 55 lat pracy twórczej w roku 2010 został uhonorowany Nagrodą Kulturalną Prezydenta miasta Gorzowa („Motyl”) oraz nagrodą Marszałka Województwa Lubuskiego. W 2015 roku za upowszechnianie literatury współczesnej otrzymał Nagrodę Literacką im. Jarosława Iwaszkiewicza.

Twórczość:

Poezja:

• Kreska na twarzy, Poznań 1961.
• Człowiek, ziemia i morze, Warszawa 1964.
• List z zimy, Warszawa 1966.
• Tata ma fiata, Szczecin 1989.
• Spoza milczenia, Gorzów Wielkopolski, 1999.
• Ludzkie pojęcie, Gorzów Wielkopolski 2005.
• Grzeszne rzemiosło. Wiersze miłosne 1955–2009, Gorzów Wielkopolski 2009.
• Poematy i inne wiersze do czytania, Gorzów 2014.
• Odpowiedź na pytanie Hamleta, Gorzów 2016.

Opowiadania i dramaty:

• Czerwone korale, Gorzów 2013.

Inne:

• Leksykon plastyki gorzowskiej, Gorzów 2001.
• Nie próbujemy, żeby grać – gramy, żeby próbować [w:] Mój warsztat teatralny, red. D. Madej i A. Madej, Warszawa 1971.

O autorze:

• Krasoń Katarzyna, Teatr poezji Ireneusza Krzysztofa Szmidta [w:] Szczecin teatralny, Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2002.
• Marat Stanisław, Ireneusz Szmidt, czyli fascynacja poezją, „Scena” 1971, nr 9.
• Słońska Irena, Teatr młodzieży, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1970.