Zagubiona w mieście to zbiór 49 wierszy skoncentrowanych na penetrowaniu pejzażu kondycji ludzkiej XXI wieku. Autorka ujmuje temat w gęstą siatkę metaforyki zaczerpniętej ze świata mitologii, odniesień biblijnych, odkryć kosmicznych i naukowych. Bardzo dojrzały tom dojrzałej autorki o wykrystalizowanej poetyce i estetyce.

 O autorze

 Anna M. Szczepan-Wojnarska – literaturoznawca, dyrektor Instytutu Filologii Polskiej (2012–2016), kierownik Studiów Doktoranckich (2014–2022), dyrektor Instytutu Literaturoznawstwa i przewodnicząca Rady Dyscypliny Naukowej Literaturoznawstwo (od 2021 roku)
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Autorka artykułów i redaktorka tomów poświęconych jej zainteresowaniom badawczym, do których należą: transkulturowy wymiar literatury, relacje międzywyznaniowe, teoria przekładu, proza Josepha Conrada, poezja XX i XXI wieku.

Ten wielowątkowy poemat prozą jest nieokiełznanym fajerwerkiem rozległych skojarzeń, które wiodą autora jakby znikąd donikąd.

O autorze

Kacper Płusa (ur. 1992) – laureat Konkursu im. Wojaczka w Mikołowie, Konkursu im. R.M. Rilkego w Sopocie, Festiwali Rozh’lady w Bratysławie i FAMY w Świnoujściu. Publikował w „Twórczości”, „Gazecie Wyborczej”, „Toposie”, „Arkadii”. Wydał tomy poetyckie: Ze skraju i ze światła (Łódź 2012), za który otrzymał Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny, wyróżnienie na festiwalu „Złoty Środek Poezji” w Kutnie i był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia, Wiersze na żółtym papierze (Świdnica 2015), które przyniosły mu nominację do „Złotej Róży” im. J. Zielińskiego,
Brzydki charakter. Pisma (Łódź 2019) oraz Kobiety polskie (Kraków 2021), wyróżniony w konkursie Nowy Dokument Tekstowy 2022. Jego wiersze przetłumaczono na rosyjski, angielski, niemiecki i bułgarski. Stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2013 i 2016. Student Studium Literacko-Artystycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Stanisław Baliński, jeden z najwybitniejszych poetów polskich XX wieku, wychował się w warszawskiej rodzinie inteligenckiej wywodzącej się ze wschodnich Kresów Rzeczypospolitej. Genealogia Balińskich z Balina herbu Jastrzębiec ukazuje ich powiązania ze znanymi familiami kresowymi (Balewiczowie, Śniadeccy, Jundziłłowie) i warszawskimi (Chomętowscy). Bogate tradycje rodu kształtowane były przez prądy oświeceniowe, romantyczne, pozytywistyczne
i młodopolskie. Duży wpływ na Stanisława Balińskiego miał jego ojciec Ignacy, piastujący szereg godności publicznych w II Rzeczypospolitej. Przyszły poeta dojrzewał w atmoserze silnych więzi rodzinnych (miał czterech braci), miłości do majątków na Kresach (Jaszuny pod Wilnem, Reginów nad Szczarą, Sienieżyce pod Nowogródkiem), czci dla sławnych przodków (Antoni Edward Odyniec, Michał Baliński) i przyjaciół domu (Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Maria Konopnicka).
Po odebraniu starannej edukacji domowej i ukończeniu prywatnego gimnazjum Stanisław Baliński poświęcił się studiom prawniczym, filologicznym i muzycznym. Jednocześnie związał się z miesięcznikiem „Skamander”, współtworząc jego krąg autorski i towarzyski. Wcześnie rozpoczął karierę dyplomatyczną, która umożliwiła mu egzotyczne podróże (Brazylia, Persja, Mandżuria).
Po wybuchu drugiej wojny światowej wraz z personelem Ministerstwa Spraw Zagranicznych ewakuował się z Warszawy do Krzemieńca, skąd przez Rumunię dostał się do Paryża, a następnie do Londynu. Przełomem w jego karierze literackiej okazał się tom Wielka podróż (1941), w którym podjął próbę ocalenia polskiego kodu kulturowego. Dużą popularnością wśród polskich wychodźców cieszyły się również nostalgiczne Trzy poematy o Warszawie (1945). W Stanisławie Balińskim dostrzeżono mistrza poezji lirycznej, zdolnej wywoływać wzruszenie, opartej na wewnętrznej melodyjności i zmysłowych obrazach utraconej ojczyzny. Podczas wojny poeta był urzędnikiem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Po konferencji w Jałcie, której ustalenia były dla niego szokiem, zdecydował się pozostać na Zachodzie. Przez resztę życia mieszkał w Londynie, pisał felietony do „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”, często podróżował. Boleśnie przeżywając oddalenie od Kraju, rozpamiętywał przeszłość, co doprowadziło go do depresji melancholicznej. W podeszłym wieku miał też problemy z poruszaniem się (artretyzm). Niezłomny w sprzeciwie wobec komunistycznej władzy w Warszawie, w jesieni życia nawiązał kontakt z krajowymi czytelnikami. Pierwsza na rynku księgarskim biografia Stanisława Balińskiego pokazuje między innymi jego skomplikowane relacje z Mieczysławem Grydzewskim, Antonim Słonimskim, Janem Lechoniem, Julianem Tuwimem, Jarosławem Iwaszkiewiczem, Kazimierzem Wierzyńskim, Tymonem Terleckim, Witoldem Gombrowiczem. Dokonania poetyckie
i prozatorskie autora Miasta księżyców (1924) omawiane są w porządku chronologicznym z uwzględnieniem recepcji poszczególnych tomów. Tło historyczne przybliża zarówno specyfikę polskiej emigracji niepodległościowej w Wielkiej Brytanii, jak i dramat zagłady Kresów Wschodnich, inteligencji i ziemiaństwa.

O autorze

Wojciech Wencel urodził się 16 lutego 1972 roku. Jest poetą i publicystą, laureatem między innymi Nagrody Fundacji im. Kościelskich, Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza i Nagrody Prezydenta RP „Zasłużony dla Polszczyzny”. W 2020 roku w Instytucie Literatury (seria Biblioteka Pana Cogito) wydał biografię Kazimierza Wierzyńskiego zatytułowaną Wierzyński. Sens ponad klęską, a w 2021 roku – biografię Jana Lechonia pod tytułem Lechoń. Rycerz i faun. Obie pozycje zostały uhonorowane Nagrodami im. Oskara Haleckiego w kategorii „Najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku”. Za pierwszą z nich autor otrzymał ponadto Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
w dziedzinie literatury.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu Kanon Polski

Niniejszy tom jest rozbudowanym, wielowątkowym poematem opartym o Ewangelię według świętego Mateusza w przekładzie księdza Wujka. Indywidualne przemyślenia i komentarze odautorskie zaimplementowane są tu i zaszczepione na ciele oryginalnych wydarzeń ewangelicznych. Poemat ten nie posiada jednak charakteru narracyjnego, a składa się z ponad siedemdziesięciu niezależnych lirycznych wierszy będących refleksjami na tematy zawarte w poszczególnych rozdziałach Mateuszowej Ewangelii.

O autorze

Krzysztof Rudowski - prozaik, poeta, dramaturg; w wolnych chwilach muzyk jazzowy. Zadebiutował w roku 2000 powieścią Stopy Pana Boga –metafizyczny przewodnik po Tatrach, która doczekała się już dwóch wydań. Opublikował godną pierwowzoru kontynuację Rękopisu znalezionego w Saragossie, powieść drogi Powrót oraz Konstelacje – oryginalną w formie epopeję obejmującą ostatnie sto lat naszego regionu Europy. Jest autorem zbiorów opowiadań i nowel oraz pierwszego w historii literatury dramatu internetowego.

Projekt powstał dzięki wsparciu Funduszu Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS

Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Instytutu Literatury w ramach „Tarczy dla Literatów"

Tom Krzątanie Adama Ziemianina jest w znacznej części poświęcony Krakowowi i poetyckiemu „krzątaniu się" Autora w tym mieście przez ponad pół wieku. Poeta pochyla się nad pięknemi okrucieństwem świata (podejmując między innymi temat wojny w Ukrainie). Zanurza się w filozofii przemijania.

O autorze

Adam Ziemianin (ur. w 1948 r. w Muszynie) - poetai prozaik. Autor ponad trzydziestu tomów poezji, zbioru opowiadań Chory na studnię, a także dwóch obszernych tomów prozy poetyckiej: Z nogi na nogęi Okrawki. Laureat wielu konkursów literackich. Wielką popularność przyniosły Poecie wiersze śpiewane między innymi przez Krzysztofa Myszkowskiego i zespół Stare Dobre Małżeństwo czy Wolną Grupę Bukowina.

Wroński przeczuł tragiczne wydarzenia - swoją nagłą chorobę. Są w jego wierszach takie wyraźne intuicje. Lecz wykreowany poetycki świat nie jest jednowymiarowy - to nie tylko spisana wiwisekcja trudnych życiowych doświadczeń. Zakorzeniła się w tekstach poety na dobre nadzieja. Pomiędzy wersami możemy znaleźć światło.

Piotr Lamprecht

O autorze

Szczęsny Wroński – poeta, prozaik, człowiek teatru, performer, redaktor, kreator kultury związany z artystycznym środowiskiem Krakowa i Kielc. Na przełomie lat 70/80 był związany z Teatrem STU (asystent reżysera, współpracownik literacki, kierownik studia aktorskiego), a w latach 1999 – 2013 współtworzył Teatr Dialog (kierownik literacki, aktor i reżyser). Debiutował w „Życiu Literackim” w roku 1977. Jest autorem książek poetyckich, prozatorskich, scenariuszy i utworów dramatycznych. W środowisku ogólnopolskim zaznaczył się jako animator kultury, redaktor książek oraz almanachów poetyckich. Prowadzi autorskie programy literackie oraz warsztaty dotyczące teatru i literatury. Współtwórca polskiej kontrkultury lat 70`, leader formacji teatralno-rockowych realizujących spektakle poetyckie – nazywany poetą o duszy rockmana. Odwołania do rockowych brzmień i kontekstów odnaleźć można w jego powieści pt. Konsultanci. Na początku lat 90` założył w Krakowie Teatr Promocji Poezjii pod tym szyldem wciąż realizuje spektakle
i wydarzenia promujące literaturę.

W centrum swojej refleksji autorka umieszcza topikę biblijną. Do dotychczasowych ustaleń w tej materii dodaje własne - nader inspirujące, oparte na ciekawych interpretacjach i propozycjach lekturowych. Badaczka śledzi wiodące toposy konstytuujące tematykę teodycei. Jak słusznie zauważa, wchodzą one ze sobą w różne interakcje, wzajemnie się oświetlają i komentują. [...]

Monografia Z krwi i popiołu... stanowi pierwsze w polskim piśmiennictwie całościowe opracowanie zagadnienia teodycei w kontekście doświadczenia Holokaustu. W tym znaczeniu ma wymiar prekursorski, nie ma odpowiednika w polskojęzycznej literaturze przedmiotowej. 

Z recenzji wydawniczej prof. Sławomira Buryły

O autorze

Anna Hajduk (ur. 1990) – doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo, absolwentka filologii polskiej i edytorstwa na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie, redaktorka językowa i korektorka. W latach 2016–2019 uczestniczyła w charakterze wykonawcy w grancie „Obrazy Boga, człowieka i świata w literaturze polskiej XX wieku” (Narodowy Program Rozwoju Humanistyki). Jest autorką artykułów o współczesnej poezji polskiej, poświęconych między innymi twórczości Zbigniewa Herberta, Henryka Grynberga, Jerzego Ficowskiego czy Bronisława Maja.

Rozbieranie Madonny, pomimo erotycznego skojarzenia, jest opowieścią o ukrywaniu, stłumieniu czy nawet wyparciu. Współczesna literatura postmodernistycznej proweniencji przyzwyczaiła swoich odbiorców do podważania wszystkiego, co wiąże się z religijnością. Od lat konsekwentnie sprzeciwia się wszelkim przejawom pobożności, dając temu wyraz czy to na poziomie tematycznej prowokacji, czy też w estetyce pastiszu lub parodii. Przedmiotem tych ataków staje się najbardziej widoczna, a zarazem sformalizowana i utrwalona w polskiej tradycji forma pobożności związana z postacią Maryi.

Rozbieranie Madonny, napisane w kluczu agambenowskim, przenosi temat maryjności z wyizolowanej sfery kościelnej do codzienności, tym samym pozwalając odkryć w tej zwykłości pokłady religijnego dyskursu. Analizując zawarte w tej literaturze wątki maryjne, autor podejmuje się próby dekonstrukcji kultu maryjnego, odsłaniając kolejne warstwy kulturowych naleciałości. Przygląda się kolejno samej obecności obrazu Matki Boskiej i związanego z tym wizerunku używanego w komunikacji kulturowej, a coraz częściej politycznej czy w walce ideologicznej, przestrzeni Jasnej Góry i Częstochowy jako duchowej stolicy Polski, polskiej pobożności
i utrwalonej konstrukcji tożsamościowej Polaka-katolika, tak ściśle powiązanej z kultem maryjnym.

Podejmowana przez literaturę o zdecydowanie lewicowych poglądach walka z maryjnością wyraża jednak pewną bezsilność wobec mocy owego kultu i mimowolny podziw dla jego kulturowego
i duchowego oddziaływania. Zadziwiające na tym tle okazuje się zafascynowanie nurtu feministycznego współczesnej prozy postacią Maryi, wiążące się z jednej strony z pogardą dla kobiety wpisanej w patriarchalny świat, z drugiej zaś z zadziwieniem dla znaczenia pozycji, jaką w takim świecie zajmuje. Paradoksalnie zatem, choć współczesne literackie przywoływania Maryi często łączą się z polemiką z kultem narodowym, z polską tradycją maryjną, w gruncie rzeczy nie potrafią ich zignorować.

O autorze

Prof. zw. dr hab. Adam Regiewicz (Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Długosza w Częstochowie) – literaturoznawca, filolog i filmoznawca. Dyrektor Instytutu Literaturoznawstwa Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Długosza. Zajmuje się badaniem zjawisk na pograniczu literaturoznawstwa i komparatystyki kulturowej: transkulturowym badaniem średniowieczności, literaturą popularną, audiowizualnością oraz muzycznością literatury. Jedną z jego przestrzeni badawczych są kultura i literatura współczesna badane w perspektywie chrześcijaństwa jako paradygmatu kulturowego Europy i jego kryzysu w dobie sekularyzmu. Podejmuje kwestie związane z kerygmatycznością przekazów kulturowych: filmu i literatury, w ramach szeroko pojętych badań postsekularnych, czego efektem są między innymi książki: Dekalog polski (Kraków 2016); Poza horyzontem. Eseje o sztuce czytania (Ćwiczenia z poszukiwania sensu) (Kraków 2015); Kerygmatyczne figury interpretacji (Kraków 2016).

Tytułowy inicjał tego wyboru zaczerpnięty został z wiersza Banko, zamieszczonego w tomie Agresty (1963), należącego do fazy szczytowej wielostronnych osiągnięć literackich Stanisława Grochowiaka (1934–1976). Oto większy fragment tego wiersza:

Tak. Koń mój usnął. Po raz pierwszy widzę.
Że koń uśpiony ma groźniejszą postać.
Tak. Miecz mój zaschnął. I temu mam sprostać,
Że teraz giętszy niźli jęzor lwicy.
[...]
I sam się boję. Nieistnienie nawet
Nieistniejących obezwładnia w lęku.
Ktoś nieopatrznie dotknął pustki po mnie
I zastygł w rzeźbę z rozpostartą ręką.

Twórczość Grochowiaka to przede wszystkim znakomita poezja. Znaleźć ją można w kolejnych tomach autorskich i wyborach: Ballada rycerska (1956), Menuet z pogrzebaczem (1958), Rozbieranie do snu (1959), Kanon (1965), Nie było lata (1969), Polowanie na cietrzewie (1972), Bilard (1975), Haikuimages (1978). Poeta ma też w dorobku tomy prozy: Plebania z magnoliami (1956), Lamentnice (1958), Trismus (1963), Karabiny (1965). Wiele znaczą w jego twórczości dramaty: Partita na instrument drewniany (1962), Chłopcy (1964), Okapi (1974), Lęki poranne (1972), Dulle Griet (1976), które cieszą się powodzeniem teatralnym przede wszystkim jako nowoczesne ujęcie ludzkiego tragizmu i „groteskowe oblicze historii”, jak to określał sam poeta („Poezja” 1977, nr 2). Na ten wyrazisty szkic nieprzeciętnej obfitości dorobku pisarskiego Grochowiaka nałożyć trzeba codzienne zaangażowania poety jako pracownika redakcji czasopism literackich, w tym szczególnie jako redaktora najważniejszego czasopisma pokolenia 1956 – „Współczesności”. Wyrazistemu i oryginalnemu dorobkowi literackiemu Grochowiaka towarzyszy od początku tragiczny rys legendy biograficznej, związanej zarówno z pewnymi jego predyspozycjami osobistymi, jak i z uwarunkowaniami historycznymi epoki, w której przyszło mu żyć: druga wojna światowa, utrata domu i tułaczka w dzieciństwie, czas potężnych napięć politycznych (ideologicznych) z lat 1949–1956, zawikłany ideowo udział w działalności stowarzyszenia PAX, to jest głównie w redakcji WTK, wrocławskiego pisma tej organizacji w latach 1953–1955, spory ideowe
i programowe z przeszłością i współczesnością, szczególnie od roku 1956 (tu na uwagę zasługują spór z Julianem Przybosiem i krystalizacja nieformalnej grupy literackiej „Współczesności” jako reprezentantów nowej wrażliwości estetycznej, „piewców nogi stołowej”, „moralistów od siedmiu czyraków”, „turpistów”, jak z nieskrywaną odrazą określił ten ruch młodoliteracki Julian Przyboś w roku 1962 w słynnej Odzie do turpistów, detonując głośną polemikę prasową i towarzyską, a równocześnie stając się „fundatorem” przyjętego w badaniach literackich terminu turpizm).

Wiedza o Grochowiaku, który zmarł przedwcześnie po długiej chorobie w roku 1976, była dość długo zdominowana przez czarno-białą „legendę”, choć sama istota jego dorobku literackiego, mimo niewątpliwej, a nierzadko wyzywającej atrakcyjności, niekoniecznie cieszyła się równym wzięciem. Ta legenda życia poety naznaczonego tragicznym rysem uzależnienia alkoholowego zapewne wyblaknie z czasem w czyśćcu naturalnych rozrachunków z przeszłością, której Grochowiak był autentycznym i mocno zaangażowanym uczestnikiem. Zostanie czysta, przepalona w ogniu ocen kolejnych pokoleń czytelników sztuka poetycka autora Rozbierania do snu. O tych sprawach mowa jest we wprowadzeniu oraz komentarzach do najnowszego wyboru wierszy Stanisława Grochowiaka, przygotowanego przez Józefa Franciszka Ferta w ramach projektu Instytutu Literatury. Ale część najważniejszą książki stanowi antologia utworów wybranych spośród tych, które Grochowiak ogłosił w swoich autorskich tomach, czyli ta jego niezwykła poezja, w której od początku pobrzmiewa ostra nuta rozrachunku ze sobą i światem, w którym „historia” potrafi zamieniać najwznioślejszy patos w groteskę i szyderstwo, a najwznioślejsze porywy serca – w trwożne drżenie Makbeta i gorzki tren zwycięskiego Banka:

Zamek mój pusty – ale wejdź tam, spróbuj,
Po pustych sieniach jakbyś szedł w gardzieli.
Gdy świecę najdziesz,
Nie zatleje knot –
Owo odkrycie rozbieli ci wargi.

[...]

I sam się boję. Nieistnienie nawet
Nieistniejących obezwładnia w lęku.
Ktoś nieopatrznie dotknął pustki po mnie
I zastygł w rzeźbę z rozpostartą ręką.

O autorze

Józef Franciszek Fert  (ur. 1945 roku w Korytnicy nad Nidą), pseudonim literacki: Jacek F. Brzozowski. Emerytowany profesor zwyczajny, od 1964 roku związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Poeta, badacz, wydawca i komentator literatury XIX i XX wieku (Norwid, Lenartowicz, Czechowicz, Herbert). Wydał między innymi takie dzieła, jak: Norwid poeta dialogu (1982), Vademecum Norwida (kilka wydań, między innymi w Bibliotece Narodowej), Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida (1993), Poezja i publicystyka (2010, 2012), Życie Cypriana Norwida (2020), Norwid. Zdania i uwagi o społeczeństwie obywatelskim (2021), a także kilka zbiorów wierszy i tom prozy wspomnieniowej Świętokrzyska zapaska. Honorowy Obywatel Włodawy. Został odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (2005), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2013), tytułem Bene Meritus Terrae Lublinensi w kategorii Kultura (2014) oraz Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice (2014).

Kwitek rozumienia. Wybór tekstów o twórczości Andrzeja Sosnowskiego to zbiór szkiców i recenzji poświęconych twórczości lirycznej tego poety. Krytyczna recepcja twórczości Sosnowskiego obejmuje liczne recenzje, omówienia, antologie, a także dwie monografie. Niniejszy wybór tekstów to próba przedstawienia głównych nurtów recepcji tej twórczości po 2010 roku. Tom zawiera wstęp autorki wyboru Marty Koronkiewicz, w którym przedstawiono najważniejsze wątki tej twórczości oraz linie jej odczytań, a także zawarto komentarz dotyczący kompozycji książki. Na zasadniczą część antologii składają się przedruki tekstów krytycznoliterackich autorstwa Jacka Gutorowa, Grzegorza Jankowicza, Pawła Kaczmarskiego, Marty Koronkiewicz, Dawida Kujawy, Michała Larka, Inez Okulskiej, Joanny Orskiej, Wita Pietrzaka, Jakuba Skurtysa i Aliny Świeściak. Książkę uzupełniają wybrana bibliografia twórczości Andrzeja Sosnowskiego oraz informacje dotyczące autorów i autorek szkiców.

O autorze

Andrzej Sosnowski ur. 1959, poeta, tłumacz. Debiutował poetycko w 1986 roku w czasopiśmie „Powściągliwość i praca”, jego pierwszy tom – Życie na Korei – ukazał się w 1992 roku. Od 1993 roku członek redakcji „Literatury na świecie”. Wydał liczne tomy poetyckie oraz zbiory esejów poświęconych literaturze. Tłumacz literatury angielsko i francuskojęzycznej, przekładał m.in. twórczość Ezry Pounda, Johna Ashbery’ego, Ronalda Firbanka, Jane Bowles, Raymonda Roussela, Maurice’a Blanchota, Johna Cage’a, Jamesa Schuylera i Elizabeth Bishop. Za całokształt twórczości poetyckiej otrzymał w 1997 nagrodę Fundacji im. Kościelskich, w 1998 nagrodę miesięcznika „Odra”, w 2008 Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius za tom Po tęczy, w 2011 Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii Nagroda Osobna (ze szczególnym uwzględnieniem tomu poems), w 2013 Nagrodę „Kamień”, przyznawaną podczas Lubelskich Spotkań Literackich – Festiwalu „Miasto Poezji” oraz powtórnie Nagrodę Literacka Gdynia, w 2017 Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius za całokształt twórczości. Mieszka w Warszawie.