Czytelnia / Leopold Tyrmand

Leopold Tyrmand (ur. 16 maja 1920 w Warszawie, zm. 19 marca 1985 w Fort Myers) – pisarz i publicysta, popularyzator jazzu w Polsce.

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, ukończył warszawskie gimnazjum im. Jana Kreczmara, a następnie wyjechał do Paryża, gdzie przez rok studiował na wydziale architektury Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych. Po wybuchu wojny przebywał w Warszawie, następnie w Wilnie. W 1940 roku nawiązał kontakty z jedną z konspiracyjnych grup niepodległościowych, co doprowadziło do aresztowania go przez NKWD. Został skazany na osiem lat więzienia, lecz po ataku Niemiec na Rosję udało mu się uciec z rozbitego bombami transportu kolejowego. W 1944 roku próbował przedostać się do Szwecji, został jednak schwytany i osadzony w obozie koncentracyjnym Grini. Tam doczekał końca wojny. Po wojnie pracował między innymi w Agencji Prasowo-Informacyjnej i w redakcji „Przekroju”. Publikował w wielu ówczesnych pismach: „Przekroju”, „Expressie Wieczornym”, „Tygodniku Powszechnym”, „Rzeczpospolitej”, „Dziś i Jutro” oraz „Ruchu Muzycznym”. W 1947 roku ukazał się jego pierwszy zbiór opowiadań wojennych, Hotel Ansgar. W 1950 roku usunięto go z redakcji „Przekroju”. Znalazł pracę w „Tygodniku Powszechnym”, który jednak zamknięto w 1953 roku, po odmowie druku oficjalnego nekrologu Stalina. Tyrmand został wówczas obłożony nieoficjalnym zakazem publikacji. Frustrację związaną z bezczynnością przelał na łamy Dziennika 1954. W 1954 roku dostał zlecenie od wydawnictwa Czytelnik na napisanie Złego. Wydany w 1955 roku, stał się bestsellerem, a jego autor – rozpoznawalną postacią. W kwietniu 1955 roku Tyrmand ożenił się z Małgorzatą Rubel-Żurowską, ich małżeństwo nie przetrwało długo. Drugą żoną Tyrmanda została pod koniec lat 50. Barbara Hoff. Pisarz stał się liderem powstającego ruchu jazzowego w Polsce. Organizował festiwale i koncerty, wydał też monografię U brzegów jazzu. Represje, związane z zaostrzaniem polityki wewnętrznej przez rządy Władysława Gomułki, dotknęły też Tyrmanda. Cenzura zatrzymywała jego kolejne powieści i odmawiano mu paszportu, który otrzymał dopiero w 1965 roku. Z Polski wyjechał w marcu 1965 roku, podróżował najpierw po Europie oraz Izraelu, a w 1966 roku podjął decyzję o pozostaniu na stałe w Stanach Zjednoczonych. Szybko stał się postacią rozpoznawalną na amerykańskiej scenie publicystycznej. W latach 1967–1971 współpracował z tygodnikiem „The New Yorker”. Wykładał na Uniwersytecie Stanowym Nowego Jorku i Uniwersytecie Columbia. W 1971 roku ożenił się po raz trzeci – z Mary Ellen Fox. W 1981 roku urodziły im się bliźnięta: Rebecca i Matthew. Zmarł 19 marca 1985 roku na zawał serca podczas wakacji w Fort Myers na Florydzie. Został pochowany na cmentarzu Wellwood w Pinelawn w Long Island. Uchwałą Sejmu RP zdecydowano, że 2020 rok będzie rokiem Leopolda Tyrmanda.

Twórczość:

Proza:

Hotel Ansgar, Poznań 1948
Zły, Warszawa 1955
Gorzki smak czekolady Lucullus, Warszawa 1957
Filip, Kraków 1961
Życie towarzyskie i uczuciowe, Paryż 1967
Siedem dalekich rejsów, Londyn 1975
Wędrówki i myśli porucznika Stukułki, Poznań 1990 (nieukończone)

Dziennik:

Dziennik 1954, Londyn 1980

Zbiory esejów i publicystyki:

U brzegów jazzu, Kraków 1957
Notebooks of Dilettante, New York 1970
The Rosa Luxemburg Contraceptive Cooperative. A Primer on Communist Civilization, New York 1972
Tu w Ameryce, czyli dobre rady dla Polaków, Londyn 1975

Dramat: