Czytelnia / Sławomir Matusz
Sławomir Bohdan Matusz (ur. 5 grudnia 1963 w Sosnowcu) – poeta, eseista, krytyk literacki. W latach ‘80 pracował między innymi jako hydraulik, ślusarz remontowy, operator wózka widłowego, kontroler jakości w fabryce silników elektrycznych i fabryce łożysk tocznych, agent ubezpieczeniowy, a następnie w latach ‘90 w domach kultury w Mysłowicach i Jaworznie. Był związany z demokratyczną opozycją w Zagłębiu i na Śląsku: Konfederacją Polski Niepodległej oraz Polską Partią Niepodległościową. Dwukrotnie (w 1984 i 1985 roku) odmówił współpracy Służbie Bezpieczeństwa.
Najważniejszymi tematami jego wierszy są małżeństwo oraz rodzina, bezdomność i samotność, a także historia Polski, przywracanie pamięci Żołnierzy Wyklętych. Jest autorem poematu 96 krzeseł i róż poświęconego pamięci ofiar katastrofy w Smoleńsku i Zbrodni Katyńskiej. Jako krytyk literacki, eseista oraz badacz twórczości Herberta, Matusz zidentyfikował Żołnierzy Wyklętych, ukrytych bohaterów wierszy Apollo i Marsjasz (kpt. Konrad Strycharczyk, ps. „Słowik”, którego torturował Marian Cimoszewicz) oraz Przesłuchanie Anioła (kapral Andrzej Biliński), a także dowiódł, że wiersz Zbigniewa Herbera Studium przedmiotu poświęcony jest pamięci Polaków wywiezionych przez Rosjan na Syberię (esej ukaże się drukiem w „Kurierze Wnet”).
O jego twórczości pisali tacy krytycy jak prof. Zbigniew Chojnowski, prof. Maciej Urbanowski, prof. Krystyna Kłosińska, prof. Marian Kisiel, dr Tomasz Pyzik, dr Karol Maliszewski, dr Artur Nowaczewski, Krzysztof Kuczkowski, Wojciech Kass i wielu innych oraz powstało kilka prac magisterskich.
Sławomir Matusz debiutował pod własnym nazwiskiem w 1981 na łamach „Wiadomości Katowickich” wydawanych przez NSZZ „Solidarność”. W latach 1992–1995 był komisarzem Mysłowickich Tygodni Poezji. W latach ‘90 był dziennikarzem regionalnych gazet w Mysłowicach i Jaworznie. W 2014 roku był organizatorem Festiwalu Złoty Środek Poezji w Kutnie, a w 2017 Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Danuty „Inki” Siedzikówny w Narewce, w Puszczy Białowieskiej. Wiersze, szkice i eseje publikował między innymi w czasopismach: „Topos”, „Arcana”, „Twórczość”, „Fronda”, „Teologia Polityczna”, „Opcje”, „FA-art”, „Czas Kultury”, „Migotania, przejaśnienia”, „Akcent”, „Śląsk”, „Portret”, „Undergrunt”, „Zeszyty Poetyckie” oraz na stronach Instytutu Książki. Redaktor serii wydawniczej Ogrody Poezji w Marchołcie, w której ukazały się wybory wierszy Szymona Babuchowskiego Drzewo pomarańczowe (Katowice 2011) oraz Mężczyzna i kobieta przed kremacją (Katowice 2011) Barbary Gruszki-Zych. W 2013 razem z Arturem Fryzem założył Fundację im. Jana Kochanowskiego, której jest obecnie prezesem. Publikował w antologiach – między innymi Śląskim Almanachu Poetyckim (1989), Macie swoich poetów (1996), krakowskiej Antologii nowej poezji polskiej (2000), Zagłębie poetów (2002), polsko-czeskiej antologii Páté. Dny poezje (2004), Pociąg do poezji. Intercity (2011), Poeci i poetki przekraczają granice (2011), Węzły, sukienki, żagle. Nowa poezja, ojczyzna i dziewczyna (2013), Jeszcze Polska nie zginęła (Kraków 2018), Antologia smoleńska II. 96 wierszy (2020), Konstelacja Topoi. O rzeczach najważniejszych. Wybór tekstów krytycznych (Sopot 2017), ranek / mane (esej, Sopot 2020) i wieczór / vespera (poezja, Sopot 2020).
Jest autorem i redaktorem antologii Czarnoleskiej ja rzeczy chcę. Poeci dla Niepodległej (Sosnowiec 2018). Jego utwory tłumaczono na języki: szwedzki, słoweński, niemiecki i czeski. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (oddział w Krakowie) i do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Jako grafik komputerowy zaprojektował okładki do kilkunastu książek i tomików. Wystąpił w filmie Pawła Bogocza Pożegnanie z wolnością (2020). W filmie tym wzięli również udział Justyna Chłap-Nowakowa, Roman Misiewicz i Jan Polkowski.
Sławomir Matusz współpracował z Narodowym Centrum Kultury, Instytutem Literatury, Instytutem Książki i wieloma innymi instytucjami.
Odznaczenia i nagrody: Nagroda Artystyczna Miasta Sosnowca (2012), odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2012), Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2014, 2016), stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2017, 2021).
Twórczość:
Poezja:
- Nie podaję nikomu ręki, Sosnowiec–Katowice 1985
- Mistyka zimą. Wiersze, fragmenty dziennika, Gliwice 1990
- Szare mydło, Katowice 1993
- Podtrzymanie, podniesienie, Mysłowice 1994
- Wakacje, Mysłowice 1995
- Mięśnie twarzy. Wybór wierszy z lat 1983–2001, Jaworzno 1997
- Przewrotka aniołów, Bydgoszcz 1999
- Elegia transgeniczna. Transgenische Elegie, Częstochowa 2000/2001
- Serdeczna mammografia, Dąbrowa Górnicza 2003
- Cycek Boży, Gliwice 2006
- 5.31. Ojciec Konrad, Kutno 2008
- Pieśni odejścia i powrotu, Nowa Ruda 2010
- Cisza. Wybór wierszy 1983–2011, Katowice 2012
- Piosenka o okien kach. Podwórko Szpilmana, Sopot 2014
- te kości których nie połamali, Sosnowiec 2016
- za Tobą klucze gęsi i łabędzi, Sosnowiec 2018
- o rzeczach strasznych i zakazanych, Sosnowiec 2020
Proza:
- Narkoeseje, Katowice 2004
- Licznik Geigera. 20 najważniejszych współczesnych wierszy polskich w interpretacjach, Sosnowiec 2013
- Podatek od nienapisanego wiersza, Sosnowiec 2016
Inne publikacje:
- wstęp do albumu fotograficznego: R. Rogoziński, Barć, 2016
- wstęp do albumu fotograficznego: D. Karp – Szary Wilk, Łoś, 2018
- współautor przewodnika: Puszcza Białowieska, 2017
Źródła internetowe:
